Belgeler

• 1: Açık Kaynağa Giriş
• 1.1: Açık kaynak Nedir?
• 1.2: Açık Kaynağın Etkisi
• 1.3: Açık Kaynağın Tarihçesi
• 1.4: Açık Kaynak Terimleri
• 1.5: Lisanslar
• 1.6: Bireyler için faydaları
• 1.7: Kuruluşlar için faydalar
• 1.8: Kamuya faydalar
• 1.9: Açık kaynak iş modelleri
• 1.10: Doğru bilinen yanlışlar
• 2: Başlangıç Rehberleri
• 2.1: Kuruluş Başlangıç Rehberi
• 2.2: Birey Başlangıç Rehberi
• 3: Türkiye'deki Yazılım Toplulukları
• 4: Türkiye'deki Yazılım Etkinlikleri
• 5: Diğer Belgeler
• 6: OpenTR Hakkında
• 6.1: Strateji
• 6.2: Metodoloji
• 6.3: OpenTR'ye Katkı Rehberi
• 7: Çalışma Dönemleri
• 7.1: 2023 yılı 1. Çalışma Dönemi
• 7.2: 2023 yılı 2. Çalışma Dönemi
• 7.3: 2024 yılı 1. Çalışma Dönemi
• 7.4: Dönem belge şablonu

1 - Açık Kaynağa Giriş

1.1 - Açık kaynak Nedir?

Açık kaynak, yazılım geliştirme ve paylaşımında kullanılan bir yaklaşımdır. Açık kaynak, yazılımın kaynak kodlarının genel olarak erişilebilir ve değiştirilebilir olduğu bir modeli ifade eder. Açık kaynak yaklaşımı, işbirliği ve şeffaflık temelinde çalışarak yazılım geliştirme sürecini destekler.

Tanım

Açık kaynak, bir yazılımın kaynak kodlarının genel olarak herkese açık olduğu bir geliştirme modelidir. Bu, yazılım geliştiricilerinin kaynak kodlarına erişebileceği, inceleyebileceği ve gerektiğinde değiştirebileceği anlamına gelir. Açık kaynak yazılımların temel felsefesi, işbirliği ve topluluk katılımını teşvik ederek daha kaliteli ve inovatif yazılımların oluşturulmasını sağlamaktır.

Temel Özellikler

• Kaynak Kod Erişilebilirliği: Açık kaynak yazılımların kaynak kodları genel olarak erişilebilirdir. Bu, ilgilenenlerin yazılımın nasıl çalıştığını anlamalarını ve gerektiğinde değişiklikler yapmalarını sağlar.
• Değiştirme Özgürlüğü: Açık kaynak yazılım kullanıcıları, yazılımı kendi ihtiyaçlarına göre uyarlayabilir ve geliştirebilir.
• Dağıtma Özgürlüğü: Açık kaynak yazılımlar, kullanıcılarına kopyalama ve dağıtma özgürlüğü sunarlar. Bu, yazılımın ücretsiz olarak paylaşılabileceği anlamına gelir.

Kapalı Kaynak Arasındaki Farklar

Açık kaynak yazılımların kapalı kaynak yazılımlardan farkı, kaynak kodlarının genel olarak halka açık olmasıdır. Kapalı kaynak yazılımların kaynak kodları genellikle geliştirici veya şirket tarafından saklı tutulur ve erişilemez. Açık kaynak yazılımların geliştirilmesi ve yayılması topluluk işbirliğine dayanırken, kapalı kaynak yazılımların kontrolü genellikle tek bir geliştirici veya şirketin elindedir.

Lisans ve Yazılım

Bir yazılım lisansı, yazılımın kullanım, dağıtım ve değiştirme koşullarını belirler. Açık kaynak yazılımların yaygın olarak kullanılan lisansları arasında MIT, Apache, GPL (Genel Kamu Lisansı) ve BSD lisansları bulunur. Lisanslar, açık kaynak yazılımların nasıl kullanılabileceğini ve hangi koşullar altında dağıtılabileceğini düzenler.

Temel Kavramlar

• Yazılım: Bilgisayarların işlemesi için kullanılan programlar ve talimatlar bütünüdür.
• Kaynak Kod: Yazılımın insanlar tarafından okunabilir ve anlaşılabilir haldeki orijinal metni.
• Lisans: Yazılımın kullanım, dağıtım ve değiştirme koşullarını belirleyen hukuki bir anlaşmadır.

1.2 - Açık Kaynağın Etkisi

Açık kaynak, yazılım geliştirme ve paylaşımında kullanılan bir yaklaşımdır. Açık kaynak, yazılımın kaynak kodlarının genel olarak erişilebilir ve değiştirilebilir olduğu bir modeli ifade eder. Açık kaynak yaklaşımı, işbirliği ve şeffaflık temelinde çalışarak yazılım geliştirme sürecini destekler.

Giriş

Örneğin, şu an bu sayfayı okumanıza olanak sağlayan tarayıcı motoru, büyük olasılıkla sayfanın barındırıldığı sunucular, internet protokolü ile iletişimi sağlayan yazılımlar ve eğer akıllı telefonunuzdan bu sayfayı görüntülüyorsanız telefonunuzun işletim sistemi gibi birçok yazılım, ya açık kaynak projelerin bir parçasıdır ya da bu projelerin üzerine kurulmuştur.

2023 yılında, bu yazı yazılırken, W3Techs anketlerine göre dünya genelindeki web sunucularının %65’i, Nginx ve Apache isimli açık kaynak yazılımlarla çalıştırılmaktadır.

İnovasyonun Motoru

Açık kaynak yazılım, inovasyonun can damarıdır. Birçok kişinin katkıda bulunabileceği ve geliştirebileceği bir platform sunar. Yazılım geliştiricileri, açık kaynak projelerine katılarak yeni özellikler ekler, hataları düzeltir ve projeyi ileriye taşır. Bu sürekli inovasyon döngüsü, teknoloji dünyasının hızla değişmesini ve gelişmesini sağlar.

Açık kaynak projeleri, herkesin katkıda bulunabileceği açık bir saha sunar. Bu da, farklı bakış açılarına ve yeteneklere sahip birçok kullanıcının veya geliştiricinin bir araya gelmesini, böylece yeni fikirlerin ve çözümlerin doğmasını sağlar. İnovasyon, sadece profesyonel geliştiricilerin değil, aynı zamanda tutkulu bireylerin ve hobilerin katkısıyla da gerçekleşir.

Geçen yıl olduğu gibi, açık kaynak kullanımını destekleyen en büyük motivasyon, yeniliklere ve en son teknolojilere erişimdir. Geleceğe hazırlanan organizasyonlar, en son teknolojilerin büyük ölçüde sponsorluklar ve bireysel katkıda bulunanlar sayesinde açık kaynakta geliştirildiğini bilmektedirler.

– “2023 Açık Kaynak Durum Raporu (2023 State of Open Source Report)”

– Open Source Initiative ve OpenLogic

Açık kaynak yazılım kullanmak, ve hatta daha da iyisi, açık kaynağa katkıda bulunmak, sizin de inovasyon pastasından payınızı almanızı sağlayacaktır.

Aynı zamanda, açık kaynak sayesinde oluşturulan erişilebilirlik ve işbirliği sayesinde inovasyon, sadece ana katkı verenlere değil, tüm ekosisteme fayda sağlamaktadır.

Bugün NASA (…) uzay yolculuğunu ve yeniliği daha da demokratikleştirmeye çalışıyor. Örneğin, JPL şimdi yazılım ve donanımı açık kaynak haline getirerek dünyanın herhangi bir yerinden herhangi bir kişiden gelecek nesil uzay aracı fikirlerini bekliyor. Bir örnek, Şu anki Mars Keşif Rover’ının tasarım özelliklerini kullanarak tasarlanmış olan ve bir öğretim aracı olarak tasarlanmış olan Open Source Rover’dir. JPL tarafından 2018 yılında oluşturulan açık kaynak rover projesi, Mars rover’ına dayalı altı tekerlekli bir rover için tasarım planlarını GitHub üzerinden kullanılabilir hale getirdi ve insanların kendi rover’larını inşa etmelerine ve diğer geliştiricilerle paylaşmalarına olanak tanıdı. (…) Açık kaynak rover projesinin IT Baş Teknoloji ve İnovasyon Görevlisi olan Tom Soderstrom, “Tahmin etmediğimiz şey, onun bir inovasyon platformu haline gelmesi oldu” diyor. Geniş bir katılımcı yelpazesinden gelen robotiklere olan büyüyen ilgi, JPL için olduğu kadar genel olarak robotiklerin geleceği için de inovasyona yol açmıştır (yarattığı şeyler arasında bir robotik kol ve bir makine öğrenimi destekli rover bulunmaktadır).

– “NASA JPL Uses Open-Source Technology to Let Enthusiasts Build Their Own Rovers”

– Wired.com

Maliyet Tasarrufu ve Finansal Etki

Açık kaynak yazılım, işletmeler ve bireyler için maliyet tasarrufu sağlar. Açık kaynak yazılımlar ücretsiz olarak kullanılabilir. Bu, yazılım maliyetlerini minimize eder ve herkesin kullanabilmesini sağlar. Ayrıca açık kaynak yazılımların kaynak kodlarına erişilebilir ve değiştirilebilir olması, kullanıcıların yazılımı kendi ihtiyaçlarına göre uyarlamalarına olanak tanır.

Açık kaynak aynı zamanda, yenilikçi bir ekonominin temelini oluşturur. Geleneksel sınırların ötesine geçen işbirliği ve bilgi paylaşımı, yeni iş modellerinin ve teknolojilerin ortaya çıkmasını teşvik eder.

2018 yılında AB Üye Devletlerinden GitHub’a yapılan katkıların veya katkı sağlayanların AB içindeki GSYH’ye olası önemli bir ekonomik etkisini tanımlamak ve nicelendirmek mümkündür. Bu etki, 2018 yılında AB’deki GSYH’ye 60 milyar euro ila 95 milyar euro arasında bir aralıkta bulunmaktadır.

– “Study about the impact of open source software and hardware on technological independence, competitiveness and innovation in the EU economy”\

European Comission

Başka bir örnekte ise, Mars Rover projesi eğitim ve öğrenmeye büyük bir fırsat sunarak gelecekteki uzay keşfi ve mühendislik projelerine katkı sağlayacak bir işgücünün yetişmesine katkıda bulunmuştur. NASA’nın Mars Rover projesi, açık kaynak yazılım ve donanımın inovasyonu teşvik edebileceğini ve bilimi daha da ileri taşıyabileceğini gösteren etkileyici bir örnektir.

Açık kaynak kullanımının maliyeti azaltmasına ek olarak, açık kaynağa yapılan katkılar, doğrudan veya dolaylı olarak şirketin, bölgenin, ülkenin ve hatta dünyanın ekonomisine etki etmektedir. Uzaktan da kurulabilen işbirliği bağları ve inovasyon birliktelikleri, herkesin kazanacağı bir modele doğru evrilmiştir.

İşbirliği ve Topluluk Katkısı

Açık kaynak yazılım projeleri, geniş bir geliştirici topluluğu tarafından desteklenir. Bu topluluklar, yazılımın sürekli olarak geliştirilmesini ve güncellenmesini sağlar. Farklı becerilere sahip birçok geliştirici, projeye katılarak kendi uzmanlık alanlarından faydalanır. İşbirliği ve topluluk katkısı, yazılımın daha güvenilir ve işlevsel olmasını sağlar.

Örnek olarak, WebKit projesi, günümüzde kullandığımız bir çok web tarayıcılarının temelini oluşturan açık kaynaklı bir tarayıcı motorudur ve çeşitli tarayıcılar için temel altyapı sağlar. Bu projenin en büyük etkilerinden biri, farklı teknoloji şirketlerinin ve geliştiricilerin işbirliği yaparak web tarayıcılarının gelişimine katkıda bulunabilmesidir. WebKit’in açık kaynak olması, Apple, Google, Adobe ve diğer birçok şirketin bu projeye katılmasını ve kodlarına katkı sağlamasını mümkün kılmıştır. Bu işbirliği, web tarayıcılarının hızla gelişmesini ve web standartlarının yaygınlaşmasını teşvik etmiştir. Ayrıca, WebKit projesi, açık kaynak yazılımın birçok farklı paydaşın bir araya gelerek daha güçlü bir çözüm üretmesine nasıl olanak tanıdığını gösteren önemli bir örnektir.

Bağımsızlık, Kontrol ve Şeffaflık

Açık kaynak yazılım kullanıcıları, bir yazılım şirketinin veya geliştiricinin tekeline girmeden yazılımı istedikleri gibi kullanabilirler ve bu, kullanıcıların yazılımın kritik işlevlerini ve verilerini kontrol etmelerini sağlar. Aynı zamanda, açık kaynak yazılımın kaynak kodları herkese açık olduğundan, kullanıcılar yazılımın nasıl çalıştığını tamamen anlayabilir ve gerektiğinde değişiklikler yapabilirler, bu da kontrolü tamamen kullanıcılara bırakır. Ayrıca açık kaynak yazılımlar, yazılımın nasıl çalıştığını anlama ve güvenilirliği değerlendirme fırsatı sunar.

Şeffaflık açısından, açık kaynak yazılım projeleri, kodlarına ve geliştirme süreçlerine herkesin erişebileceği bir platform sunar, bu da yazılımın nasıl geliştirildiğine dair tam bir görünürlük sağlar ve potansiyel güvenlik veya gizlilik sorunlarının erken tespit edilmesine yardımcı olur.

Ayrıca, açık kaynak projeleri, topluluk katkısını teşvik eder ve bu da farklı bakış açılarından gelen katılımcıların yazılımın kalitesini artırmasını sağlar. Bu nedenle, açık kaynak yazılım, şeffaflık açısından önemli bir etki yaratır, kullanıcılara daha fazla özgürlük ve güvenlik sağlar ve yazılım geliştirmenin daha işbirlikçi ve şeffaf bir yolunu sunar.

Buna güzel bir örnek, Alman Hükümeti’nin Covid-19 pandemisi sırasında açık kaynak olarak geliştirdiği Corona Warn App isimli uygulamadır. Uygulama kullanıcıları hem uygulamanın güvenliğini değerlendirmiş ve geliştirmiş, hem de bu güvenlik sayesinde uygulamayı kullanırken daha rahat etmişlerdir. Aynı zamanda da, bu katkılar sayesinde, uygulamanın maliyeti Almanya’ya daha az olmuştur.

(…) Helge Braun, Şansölyelik Başkanı, 26 Nisan’da şunları onayladı: “Şimdi yalnızca iletişim bilgilerini cihazlarda saklayan ve güven oluşturan merkezi olmayan bir yaklaşımı teşvik edeceğiz.” (…) 28 Nisan’da (Alman hükümeti) yetkililer, Deutsche Telekom ve SAP şirketlerinin uygulamayı geliştirmek ve piyasaya sürmekle görevlendirildiğini duyurdular. Şirket sözcüleri, bu iki şirketin bir ekip oluşturacağını ve açık kaynaklı bir çözüm üzerinde tam hızla çalışacaklarını doğruladılar. 16 Haziran 2020’de (…), Alman Corona-Warn-App, iki büyük mobil platformun uygulama mağazalarında kullanılabilir hale geldi. Apple’ın App Store’u ve Google Play aracılığıyla akıllı telefon kullanıcıları, COVID-19 virüsünün yayılmasını kontrol altına almak umuduyla federal hükümet tarafından görevlendirilen yazılımı indirebildiler. (…) Alman yazılım geliştiricisi ve dijital politika organizasyonu D64’ün eş başkanı Henning Tillmann, GitHub deposunu inceledikten sonra şunları belirtti: ‘Kaynak kodunda hiçbir sürpriz yok, ki bu, takipçileri arayan ve veri koruması konusunda endişe edenler için istenen sonuçtur. (…) Uygulamanın konsepti ve koduna olan kamu ilgisi yüksekti; ilk depoların yayınlanmasından sonraki 2 hafta içinde 65000 eşsiz ziyaretçi, 260 bildirilen issue (yani sorunların ve hataların izlenmesi) ve 285 pull request (yani kodun değiştirilmesini önerme) bildirdi.

– Trusting the Corona-Warn-App? Contemplations on trust and trustworthiness at the intersection of technology, politics and public debate

– European Journal of Communication

1.3 - Açık Kaynağın Tarihçesi

Açık kaynak başlangıcını 1950’lerin akademik dünyadasından, 1960’ların ve 1970’lerin üniversite laboratuvarlarına ve 1980’lerin özgür yazılım hareketine kadar takip edebiliriz. Açık kaynak, 1990’ların başında internetin yaygınlaşmasıyla birlikte hızla büyüdü ve gelişti. Bu dönemde, birçok açık kaynak projesi oluşturuldu ve geliştirildi. Açık kaynak hareketi, 2000’lerde ve 2010’larda da büyümeye devam etti ve günümüzde hala büyük bir dinamizme sahiptir.

Açık kaynağın ortaya çıkışı

Bilgisayar yazılımının tarihinde açık kaynağın kökenleri, 1950’lerdeki akademik dünyanın paylaşıma açık yazılım uygulamalarına kadar dayanmaktadır. O dönemde, yazılım genellikle üniversitelerin ve araştırma kurumlarının bilgisayar laboratuvarlarında geliştirilmekteydi. Bu yazılımlar genellikle kamuya açık ve ücretsiz olarak dağıtılırdı, zira o zamanlarda yazılımlar genellikle donanım satışlarını desteklemek amacıyla kullanılıyordu.

Ancak, açık kaynağın modern anlamdaki temelleri, 1970’lerdeki kaynak kodu verilmeden dağıtılan programların çoğalmasına tepki olarak atıldı. Bu yıllarda, yazılım genellikle kapalı kaynak olarak da adlandırılan, kaynak kodlarının kamuya kapalı ve sadece yazılımın derlenmiş halinin dağıtıldığı bir modele tabi idi. Akademik dünyada ise, 1970’lerin ortalarında, Bell Labs‘da geliştirilen Unix işletim sistemi, kaynak kodunun üniversitelere lisanslama uygulamasına dayanıyordu. Bu, üniversitelerin Unix’in kaynak kodunu alabilmesi ve üzerinde değişiklik yapabilmesi anlamına geliyordu. Bu durum, yazılım geliştirme topluluklarının birbirleriyle etkileşimini artırdı ve yazılımın gelişim süreçlerini daha şeffaf hale getirdi.

Açık kaynağın ortaya çıkışındaki en önemli faktörlerden biri, yazılım geliştiricilerinin bir araya gelerek birbirlerinin çalışmalarına katkıda bulunma isteğiydi. Bu, yazılımın daha hızlı ve etkili bir şekilde geliştirilebileceği, hataların daha çabuk düzeltilebileceği ve kullanıcıların daha fazla kontrol sahibi olabileceği bir modelin oluşturulması anlamına geliyordu. Bu dönemde, bilgisayar bilimcisi ve özgür yazılım savunucusu Richard Stallman, yazılımın kullanıcıların özgürlüğünü koruması gerektiğini vurgulayan GNU Manifestosu’nu yayınladı. Stallman’ın bu prensipleri, açık kaynak hareketinin temellerini oluşturdu ve yazılımın özgürleştirilmesi için önemli bir itici güç haline geldi. Bu dönemde başlayan açık kaynak hareketi, yazılım dünyasında köklü bir değişim başlattı.

İlk açık kaynak projeler ve geliştiricileri

Açık kaynağın tarihinde, ilk açık kaynak projeleri ve geliştiriciler, yazılımın özgürce paylaşılması ve geliştirilmesi konseptini benimseyen öncülerden oluşmaktadır. Özellikle 1970’lerin sonları ve 1980’lerin başları, açık kaynağın gelişiminde kritik bir döneme işaret eder. Bu dönemde, birçok üniversite ve araştırma kurumu, kendi iç projelerini ve geliştirdikleri yazılımları özgürce paylaşma eğilimindeydi.

İlk açık kaynak projelerinden biri olarak kabul edilen BSD (Berkeley Software Distribution) işletim sistemi, Berkeley’deki California Üniversitesi’nde geliştirildi. BSD, özgürce kullanılabilen ve dağıtılabilen bir Unix türevidir. Bu proje, akademik dünyada başlayan özgür yazılım hareketinin bir parçası olarak, yazılımın kamuya açık ve serbestçe paylaşılmasının önemini vurguladı. Benzer bir yaklaşım, GNU projesi ile de görüldü. Richard Stallman liderliğindeki GNU projesi, özgür yazılım prensiplerini benimseyerek, bilgisayar kullanıcılarının özgürlüğünü korumayı amaçladı.

GNU projesi

Açık kaynağın evrimindeki önemli kilometre taşlarından biri, bilgisayar bilimcisi Richard Stallman’ın liderliğindeki GNU (GNU’s Not Unix) projesidir. Stallman, 1983 yılında GNU projesini başlatarak, özgür yazılım prensiplerini benimsemeye ve bir özgür işletim sistemi geliştirmeye karar verdi. Stallman’ın amacı, kullanıcılara yazılımın kontrolünü geri vermek ve özgürce paylaşılan bir işletim sistemi yaratmaktı. GNU projesi, özgür yazılımın gelişimi için önemli bir katalizör haline geldi ve bu süreçte birçok temel bileşeni, aracı ve kütüphaneyi içeren bir yazılım koleksiyonu oluşturuldu.

Richard Stallman

27 Eylül 1983, 21:35:59

Özgür Unix! Bu Şükran Günü’nden itibaren tamamen Unix uyumlu bir yazılım sistemini yazmaya karar verdim ve ona GNU (Gnu’s Not Unix) adını verecek ve kullanabilen herkese ücretsiz olarak dağıtacağım. Zaman, para, program ve ekipman bağışları büyük ölçüde ihtiyaç duyulan şeylerdir.

İlk olarak, GNU, C programları yazmak ve çalıştırmak için gereken çekirdek ve tüm yardımcı programları içerecek: düzenleyici, kabuk, C derleyicisi, bağlayıcı, montajcı ve birkaç başka şey. Bundan sonra bir metin biçimleyici, bir YACC, bir Empire oyunu, bir elektronik tablo ve yüzlerce başka şey ekleyeceğiz. Umarım sonunda bir Unix sistemiyle normalde gelen her şeyi ve ayrıca çevrimiçi ve basılı belgeler de dahil olmak üzere her şeyi sağlarız.

GNU, Unix programlarını çalıştırabilecek, ancak Unix ile tamamen aynı olmayacak. Diğer işletim sistemleriyle olan deneyimimize dayanarak uygun olan tüm iyileştirmeleri yapacağız. Özellikle daha uzun dosya adları, dosya sürüm numaraları, çökme dayanıklı bir dosya sistemi, belki dosya adı tamamlama, terminal bağımsız görüntü desteği ve sonunda birkaç Lisp programının ve normal Unix programlarının bir ekranı paylaşabileceği bir Lisp tabanlı pencere sistemi içereceğiz. C ve Lisp, sistem programlama dilleri olarak kullanılabilir olacak. MIT’nin chaosnet protokolüne dayanan ağ yazılımımız olacak, UUCP’den çok daha üstün. Ayrıca, UUCP ile uyumlu bir şey de olabilir.

– Richard Stallman’ın 1983’teki mesajı

GNU projesinin en dikkat çekici katkılarından biri, özgür yazılım için bir lisans olan GPL’in (Genel Kamu Lisansı) oluşturulmasıdır.

GPL (Genel Kamu Lisansı) ve özgür yazılım prensipleri

Açık kaynak hareketinin temel taşlarından biri olan Genel Kamu Lisansı (GPL), özgür yazılım prensiplerini koruma ve yaygınlaştırma amacı taşıyan önemli bir hukuki araçtır. Richard Stallman tarafından GNU projesi kapsamında geliştirilen GPL, yazılımın kullanımını düzenleyen bir lisans türüdür. GPL, yazılımın özgürce kullanılmasını, paylaşılmasını, değiştirilmesini ve türev işlerin oluşturulmasını savunur. Bu lisans modeli altında yayınlanan bir yazılım, kullanıcılarına kaynak koduna erişim ve özgürce değiştirme hakkı tanır.

GPL’in dayandığı özgür yazılım prensipleri, kullanıcıların yazılımın iç çalışma mekanizmalarını anlamalarına, geliştirmelerine ve bu geliştirmeleri toplulukla paylaşmalarına olanak tanır. Bu, yazılımın evrimini hızlandırarak inovasyonu teşvik eder. GPL ayrıca, bir yazılımın GPL ile lisanslanan bir kısmının birleştirildiği bir iş veya ürünün de GPL altında lisanslanmasını gerektirir, bu da özgür yazılım prensiplerinin zincirleme bir şekilde devam etmesini sağlar. GPL, özgür yazılım dünyasında standart bir lisans modeli haline gelmiş ve birçok açık kaynak projenin tercih ettiği bir lisans seçeneği olmuştur.

Diğer lisansların çıkışı

GPL, özgür yazılım prensiplerini koruma amacına sahip olan etkili bir lisans olmasına rağmen, beraberinde bazı dezavantajları da getirmiştir. GPL’in en belirgin dezavantajlarından biri, GPL lisanslı bir yazılımın diğer yazılımlarla entegre edilmesi durumunda, tüm yazılımın GPL altında lisanslanmasını zorunlu kılmasıdır. Bu durum, ticari yazılım geliştiricileri ve bazı şirketleri çekincelere sürükledi, çünkü kendi yazılımlarını açık kaynak yapma zorunluluğu, gizlilik ve mülkiyet endişelerine neden oldu.

GPL’in bu sıkı koşulları, diğer lisans modellerinin ortaya çıkmasına yol açtı. Bu lisanslar arasında LGPL (Lesser General Public License) ve Apache License gibi daha esnek lisanslar bulunmaktadır. LGPL, GPL’in daha esnek bir versiyonudur ve genellikle kütüphaneler ve araçlar için tercih edilir. Apache License ise ticari ve açık kaynak projeleri arasında köprü kurma amacı güder ve GPL’in katı kısıtlamalarına maruz kalmadan farklı lisans modelleri arasında uyum sağlar. Bu alternatif lisanslar, yazılım geliştiricilerine daha fazla özgürlük ve esneklik sunarak, farklı açık kaynak projeleri arasında daha geniş bir işbirliği ve entegrasyon ortamı oluşturmuştur.

Açık kaynağın evrimi ve büyümesine internetin katkısı

Açık kaynak yazılımın evrimi, internetin yaygınlaşması ve gelişmesiyle doğrudan ilişkilidir. 1990’lı yıllarda, internetin popülerleşmesiyle birlikte, açık kaynak projelerin oluşturulması ve geliştirilmesi için daha geniş bir platform ortaya çıktı. İnternet, geliştiricilerin dünya genelinde kolayca iletişim kurmasını ve projeleri paylaşmasını sağlayarak, açık kaynak topluluklarının daha hızlı büyümesine ve çeşitlenmesine olanak tanıdı. Proje katılımcıları arasındaki işbirliği, çeşitli yazılım geliştirme projelerinin başarılı bir şekilde ilerlemesine ve kullanıcılar için daha güçlü ve işlevsel yazılımların ortaya çıkmasına olanak tanıdı.

Bu dönemde, Linux’un büyümesi ve topluluk katkıları da dikkat çekiciydi. Linus Torvalds’ın önderliğinde gelişen Linux işletim sistemi, internet sayesinde birçok geliştirici tarafından desteklenmeye başlandı. Topluluk katkıları, Linux’un hızla büyüyüp evrilebilmesine ve günümüzde geniş bir yelpazede kullanım alanına sahip bir işletim sistemi haline gelmesine katkı sağladı.

Linus Benedict Torvalds

25 Ağustos 1991, 23:57:08

Merhaba minix’i kullanan herkes -

386(486) AT klonları için (sadece bir hobi, gnu gibi büyük ve profesyonel olmayacak olan) bir işletim sistemi yapıyorum. Bu nisan ayından beri gelişiyor ve hazır olmaya başlıyor. Minix’te beğendiğiniz/beğenmediğiniz şeyler hakkında geri bildirim almak isterim, çünkü kendi işletim sistemim biraz ona benziyor (pratik nedenlerden dolayı dosya sisteminin aynı fiziksel düzenini içeriyor, diğer birçok şey gibi).

Şu anda bash(1.08) ve gcc(1.40) uygulamalarını taşıdım ve işler gibi görünüyor. Bu, birkaç ay içinde pratik bir şey elde edeceğim anlamına geliyor ve çoğu insanın hangi özellikleri isteyeceğini bilmek isterim. Her türlü öneriye açığım, ancak onları uygulayacağımı söylemeyi garanti etmiyorum :-)

Linus Torvalds’ın 1991’deki mesajı

Aynı dönemde, Apache HTTP Server gibi açık kaynak web sunucularının popülerliği de arttı. Apache’in esnek ve güvenilir yapısı, birçok web sitesinin altyapısını oluşturarak açık kaynağın web teknolojilerindeki etkisini pekiştirdi. Benzer şekilde, BSD işletim sistemleri de internetin gelişimiyle birlikte yaygın bir şekilde kullanılmaya başlandı. Bu işletim sistemleri, güvenilirlikleri ve performanslarıyla internet sunucularının tercih edilen platformları arasında yer aldı.

Açık kaynak standartlar

Açık kaynak yazılım hareketi, sadece yazılım geliştirme süreçlerini değil, aynı zamanda endüstri standartlarının oluşturulmasında da etkili oldu. Açık kaynak projeler, belirli bir endüstride kabul gören ve genellikle sektörde bir standart haline gelen yazılım uygulamalarını oluşturarak, daha geniş bir uyum ve işbirliği ortamı sağladı. Özellikle, internet ve bilgi teknolojileri alanında, açık kaynak standartların oluşturulması ve benimsenmesi, sektörde inovasyonu ve gelişmeyi hızlandırdı.

Açık kaynak standartların tarihi, internet protokollerinden, veri formatlarına, güvenlik standartlarından, uygulama programlama arayüzlerine kadar geniş bir yelpazede yer almaktadır. Örneğin, 1990’larda başlatılan HTTP ve HTML gibi internet protokollerinin açık kaynak standartları, web üzerindeki içerik iletimini ve paylaşımını standartlaştırdı. Açık kaynak standartlarının benimsenmesi, farklı yazılım sistemleri arasında entegrasyonu kolaylaştırarak, kullanıcı deneyimini iyileştirdi ve endüstri genelinde birlikte çalışabilirliği artırdı. Bu şekilde, açık kaynak standartlar, bir sektörde birleşik bir dil oluşturarak, yazılım geliştirme süreçlerini daha şeffaf ve etkili hale getirdi. Açık kaynak standartlarının bu şekilde evrimi, günümüzde birçok teknoloji ve internet tabanlı hizmetin sorunsuz bir şekilde birbirine entegre olmasına olanak tanıyan bir temel oluşturdu.

Tren kaçtı mı?

Açık kaynak hareketi, günümüzde hala büyük bir dinamizme ve etkileşime sahiptir. Küresel çapta faaliyet gösteren birçok açık kaynak projesi, geliştiricilerin, tasarımcıların ve yazılım endüstrisinin geniş bir yelpazesini kapsıyor. GitHub ve GitLab gibi platformlar, açık kaynak projelerin kolayca paylaşılmasını ve işbirliği yapılmasını sağlamakta, bu da topluluğun hızlı bir şekilde büyümesine ve gelişmesine olanak tanımaktadır.

Açık kaynak, sadece yazılım geliştirme değil, aynı zamanda veri bilimi, yapay zeka, bulut bilişim, güvenlik ve diğer birçok alanda da hala büyük bir etkiye sahiptir. Yeni nesil teknolojilerin gelişimi, açık kaynak projelerin öncülüğünde gerçekleşmektedir. Ayrıca, açık kaynak toplulukları, çeşitlilik ve katılımı teşvik etmek amacıyla çeşitli eğitim programları ve etkinlikler düzenlemektedirler. Bu, daha fazla kişinin açık kaynak projelerine katılmasını sağlamakta ve farklı bakış açılarından gelen katılımcıların yazılım geliştirmeye etkileşimli bir şekilde katkıda bulunmalarına olanak tanımaktadır. Global açık kaynak hareketi, bilgi ve inovasyonun özgürce paylaşıldığı bir ekosistem olarak, teknolojinin evrimine öncülük etmeye devam etmektedir.

1.4 - Açık Kaynak Terimleri

Topluluk

Açık kaynak projelerin oluşturduğu topluluk, sadece geliştiricilerden değil, aynı zamanda proje kullanıcılarından oluşur. Topluluk, genellikle forumlar, sosyal medya grupları veya diğer platformlarda etkileşimde bulunarak projenin gelişimine katkıda bulunur. Topluluk, projenin sürdürülebilirliği için önemli bir faktördür.

Lisans

Açık kaynak projelerde kullanılan lisanslar, projenin kullanım, paylaşım ve değiştirme koşullarını belirler. Lisanslar, genellikle özgürce kullanma, dağıtma ve değiştirme hakkı tanır. Bu, projenin açık ve serbest bir şekilde paylaşılmasını sağlar.

Posta Listesi (Mailing List)

Geliştiriciler arasındaki iletişimi sağlamak için kullanılan bir araç olan e-posta listeleri, projenin gelişimi, planları ve kararları hakkında tartışmalara olanak tanır. Günümüzde, gelişen iletişim teknolojileriyle farklı araçlar (Slack, Discord, GitHub Issues) da benzer amaçlar için kullanılabilir.

Fork

Bir projeyi çatallamak, genellikle projenin orijinal sürümünden bağımsız bir şekilde devam etmek anlamına gelir. Bu, projeyi özelleştirmek, yeni özellikler eklemek veya projede yapılan değişiklikleri test etmek amacıyla yapılabilir. Forklar, projenin çeşitli versiyonlarının oluşturulmasına ve farklı yönlere gitmesine olanak tanır.

Geliştirici (Maintainer)

Projenin genel gelişimini yöneten ve sorumluluk alan kişi olan maintainer, geliştiricilerden gelen katkıları gözden geçirir, kod incelemelerini yapar ve projenin genel sağlığını korur. Aynı zamanda topluluğu yönlendirir ve iletişimi koordine eder.

Kaynak Kod

Yazılım projesinin tüm kod dosyalarını içerir. Açık kaynak projelerde kaynak kodlar genellikle herkes tarafından görüntülenebilir ve düzenlenebilir. Bu şeffaflık, projenin güvenilirliği ve güvenliği açısından önemlidir.

Mülkiyet

Açık kaynak projelerde mülkiyet genellikle kolektif bir şekilde paylaşılır. Bu, projeye katkıda bulunan birçok geliştiricinin eşit haklara sahip olduğu anlamına gelir. Mülkiyet genellikle projenin lisansı tarafından düzenlenir ve açık bir şekilde belirtilir.

Katkı (Contribution)

Topluluktaki bir bireyin, projeye kod, dokümantasyon, hata raporu veya başka bir şekilde katkıda bulunması.

Pull Request

Kod değişikliklerini orijinal projeye entegre etmek için geliştiricilerin gönderdiği istek. Bu, projeye katkıda bulunanların önerilerini inceleme ve birleştirme sürecini içerir.

Issue (Sorun)

Projenin geliştirilmesi sırasında karşılaşılan hatalar, öneriler veya görevlerin belirtildiği kayıtlar. Issue’lar, bir takip yazılımı üzerinde yönetilir ve geliştiriciler tarafından çözülür.

Branch

Kaynak kodun belirli bir noktasının kopyasını oluşturarak, bağımsız olarak çalışmayı sağlayan bir yapı. Yeni özellikler eklemek veya hataları düzeltmek amacıyla kullanılır.

Repository

Projenin tüm kaynak kodlarını, belgelerini ve diğer dosyalarını içeren depo. Genellikle bir versiyon kontrol sistemi kullanılarak yönetilir (Git, Mercurial).

Commit

Kaynak kodunda yapılan herhangi bir değişikliği temsil eden bir kayıt. Geliştiriciler genellikle belirli bir işlevi eklediklerinde veya hataları düzelttiklerinde bir “commit” yaparlar.

Sürüm (Release)

Belirli bir dönemde veya belirli bir özellik setini tamamladıktan sonra, projenin belirli bir sürümünün yayımlandığı zaman.

Dokümantasyon (Documentation)

Projenin kullanımı, geliştirilmesi ve katkıda bulunulması hakkında bilgiler içeren belgeler. Genellikle README dosyaları, kullanım kılavuzları ve API dokümantasyonları içerir.

Bug (Hata)

Yazılımın beklenen davranışlarından sapması sonucu ortaya çıkan problemler.

Code Review (Kod İnceleme)

Geliştiricilerin birbirlerinin kodlarını gözden geçirerek, hataları bulma, kaliteyi artırma ve en iyi uygulamalara uyma süreci.

1.5 - Lisanslar

Açık kaynak yazılımın en temel taşlarından biri lisanslardır. Bir yazılımın lisansı, kullanıcılarına ne tür haklar tanıdığını ve hangi koşullar altında kullanılabileceğini belirler.

Lisans tanımı

Açık kaynak lisansları, yazılımın özgürce kullanılmasını, dağıtılmasını, değiştirilmesini ve geliştirilmesini sağlar, ancak bu özgürlükler genellikle belirli şartlara bağlıdır. Açık kaynak lisansın tanımının çeşitli şekilleri olmaklar birlikte, Open Source Initiative’in (OSI) tanımı genellikle endüstride kullanılan tanımdır. Özeti ise, bir lisansın açık kaynak lisansı olabilmesi için, sadece kaynak koda erişime izin vermesi değil, yeniden dağıtım gibi konulara da izin vermesi gerekmektedir.

Lisans türleri

OSI, websitesinde onayladığı lisansları listelemektedir. Bunlar arasında oldukça bilindik lisanlarla birlikte, bazı az bilinen lisanslar da bulunmaktadır.

Açık kaynak yazılım lisansları, genellikle iki ana kategori altında toplanır: permissif (izin verici) lisanslar ve kısıtlayıcı (copyleft) lisanslar. İzin verici lisanslar, yazılımın özgürce kullanılmasına ve diğer projelerle entegrasyonuna daha fazla esneklik tanırken, kısıtlayıcı lisanslar daha katı kurallara tabidir ve türetilmiş yazılımın aynı özgür özelliklere sahip olmasını gerektirebilir.

Bazı bilindik açık kaynak lisansları şunlardır:

• GNU Genel Kamu Lisansı (GPL): Yazılımın özgürce kullanılmasına izin verir, ancak türetilmiş çalışmaların da GPL altında lisanslanmasını zorunlu kılar.
• MIT Lisansı: Yazılımın özgürce kullanılmasına ve değiştirilmesine izin veren permissif bir lisans.
• Apache Lisansı: Kapsamlı bir permissif lisans olan Apache, özgür kullanımı destekler ve aynı zamanda patent ihlali durumunda bir koruma mekanizması sunar.

Bunlara ek olarak, bazı açık kaynak projeler, ticari ve kapalı kaynaklı kullanım için özel lisanslar sunar. Bu, şirketlere açık kaynak kodu kullanma özgürlüğü verirken, aynı zamanda ticari ürünlerini kapalı kaynaklı tutma olanağı tanır. Bu yaklaşım, açık kaynak projelerin sürdürülebilir finansman modeli olarak görülebilir.

Projeler zamanla geliştikçe, lisans gereksinimleri veya topluluk dinamikleri değişebilir. Bu durumda, projeler lisanslarını güncelleyebilir veya değiştirebilirler. Lisans değişiklikleri ve diğer önemli kararlar genellikle topluluk katılımını gerektirir.

Lisans seçimi ve etkileri

Proje liderleri ve katılımcılar, açık kaynak yazılım geliştirirken uygun lisansı seçmek zorundadır. Bu seçim, projenin hedeflerine, topluluğun dinamiklerine ve katkıda bulunanların beklentilerine göre şekillenir. Ayrıca, lisans seçimi, ticari kullanım, patent hükümleri ve diğer faktörleri de içerebilir.

Lisanslar, yazılımın nasıl kullanılabileceğini ve dağıtabileceğini belirler. Permissif lisanslar geniş bir kullanım serbestisi tanırken, kısıtlayıcı lisanslar belirli koşullara bağlı kullanımı gerektirebilir. Bazı lisanslar, türetilmiş çalışmaların da aynı lisans altında paylaşılmasını şart koşar.

Lisanslar, aynı zamanda kullanıcıların yazılımı nasıl değiştirebileceğini belirler. Açık kaynak lisansları genellikle değişiklik yapma özgürlüğü tanır, ancak bu değişikliklerin nasıl paylaşılacağına dair kurallar içerir.

Lisanslar belirli kurallara tabi olduğundan, lisans ihlalleri ciddi sonuçlar doğurabilir. Projeler, lisanslarını doğru bir şekilde uygulamak ve izlemek zorundadır. Aynı zamanda projeler kullandıklari diğer projelerinin de lisanlarının şartlarına uymak zorundadır. Aksi takdirde, hukuki sorunlar ortaya çıkabilir ve projenin sürdürülebilirliği riske girebilir.

Açık kaynak projeler genellikle dünya genelinde katılımcılara sahiptir, bu nedenle lisanslar küresel olarak anlaşılır ve uygulanabilir olmalıdır. Proje liderleri, farklı kültürlerden gelen katılımcıları düşünerek lisans kararlarını yapmalıdır.

Açık Kaynak olmayan varyasyonlar

Endüstride çoğunlukla OSI’ın açık kaynak lisans tanımı kullanılsa da, bazen farklı lisans türleri hata ile veya kasten açık kaynak olarak sunulmaktadır.

Shared Source Model: Kaynak kodu belirli koşullar altında belirli kişilere açık olan bir model. Ancak, özgürce değiştirilmesine ve paylaşılmasına izin vermez.

Bu lisanslara örnek olarak Hashicorp’un Business Source License lisansı ve Facebook’un Llama 2 Community License lisansı verilebilir. Bunlar açık kaynak olarak lanse edilse de, aslında dağıtım ve değişim yapmak isteyenlere kısıtlamalar getiren lisanlardır.

Açık kaynak kavramı, Open Source Initiative’ın resmi Açık Kaynak Tanımı’nda kodlanmış olarak, “sadece kaynak koda erişim anlamına gelmez.” Bunun yanı sıra, “açık kaynak” olmak, kullanıcıların kaynak kodunu kendi ihtiyaçlarına göre düzenleyip değiştirmelerine ve bu kodu herhangi bir telif hakkını ihlal etmeden üretime sokmalarına olanak tanıma anlamına gelir.

– “HashiCorp’s Licensing Change is only the Latest Challenge to Open Source”

– The New Stack

Freeware: Ücretsiz olarak kullanılabilen yazılım, ancak kaynak kodu genellikle kamuya açık değildir ve değiştirilemez.

Proprietary Software with Source Access: Şirketler, kaynak kodunu belirli müşterilere açar, ancak genel olarak kamuya açık değildir.

1.6 - Bireyler için faydaları

Birey olarak yazılımcılar veya son kullanıcılar, kullandıkları bir çok yazılımın açık kaynak muadillerini bulabilirler. Bunları kullanmanın bütçeye etkisi gibi bazı bariz faydaları olmakla birlikte, inovasyon ve bağımsızlık gibi pek de düşünülmeyen faydaları da bulunmaktadır.

Maliyet

Açık kaynak yazılımlar, ev kullanıcılarına önemli maliyet faydaları sunarak gündelik dijital ihtiyaçlarını karşılamalarına yardımcı olur.

Öncelikle, işletim sistemleri açısından, Linux tabanlı dağıtımlar, örneğin Ubuntu, ev kullanıcıları için ücretsiz ve güvenilir bir alternatif sunar. Bu, geleneksel işletim sistemleriyle karşılaştırıldığında lisans ücretlerinden tasarruf edilmesini sağlar.

GIMP, Inkscape ve DarkTable gibi ücretsiz grafik tasarım araçları, ev kullanıcılarına pahalı grafik tasarım yazılımlarına ödenen lisans ücretlerinden kaçınma imkanı sunar. Benzer şekilde, LibreOffice gibi ücretsiz ofis paketleri, ev kullanıcılarına belge düzenleme, tablo oluşturma ve sunum yapma ihtiyaçlarını karşılamak adına Microsoft Office gibi lisanslı ofis yazılımlarına uygun bir alternatif sunar.

Bu örnek uygulamalar, ev kullanıcılarına yüksek kaliteli yazılımı ücretsiz olarak kullanma imkanı tanıdığı için önemli bir maliyet avantajı sunar. Ayrıca, açık kaynak yazılımlar genellikle güçlü topluluk desteklerine sahiptir, bu da ev kullanıcılarının sorunlarını hızlı bir şekilde çözmelerine ve yazılımları üzerindeki deneyimlerini geliştirmelerine yardımcı olur.

Yazılım geliştiriciler için açık kaynak yazılımlar, framework’ler ve kütüphaneleri kullanmanın maliyet açısından bir dizi avantajı vardır. Öncelikle, ücretsiz olarak sunulan açık kaynak yazılımlar, geliştiricilerin proje maliyetlerini düşürmelerine yardımcı olur. Örneğin, Git, versiyon kontrolü için kullanılan açık kaynak bir yazılımdır ve bu sayede geliştiriciler, projelerini izleme ve yönetme konusunda güçlü bir araca ücretsiz olarak erişim sağlarlar.

Açık kaynak framework’ler ve kütüphaneler, yazılım geliştirme süreçlerini hızlandırabilir ve karmaşıklığı azaltabilir. Django gibi web uygulama framework’leri, geliştiricilere güvenlikten veritabanı yönetimine kadar bir dizi özellik sunarak, projelerini daha hızlı bir şekilde hayata geçirmelerine yardımcı olur. Bu, geliştiricilerin daha az çaba harcayarak daha karmaşık projelere odaklanmalarına olanak tanır ve bu da maliyet tasarrufuna yol açar.

Ayrıca, açık kaynak kütüphaneler ve araçlar, geliştiricilere geniş bir topluluk tarafından desteklenme avantajı sunar. Örneğin, TensorFlow ve PyTorch gibi açık kaynak makine öğrenimi kütüphaneleri, geliştiricilere güçlü yapay zeka ve derin öğrenme araçları sağlar. Bu kütüphaneler geniş bir geliştirici topluluğu tarafından sürekli olarak güncellenir ve geliştirilir, bu da geliştiricilere en son teknolojiye ve yeniliklere ücretsiz erişim sağlar.

Darktable mükemmel bir yazılımdır, gerçekten birçok ücretli yazılım paketini bile aşar. Temel bilgileri öğrenmeye zaman ayırın ve kısa bir süre içinde harika görüntüler üretebilirsiniz.

– “Darktable 4.2 Review And Overview”

– One Camera One Lens

İnovasyona erişim

Açık kaynak yazılımlar, ev kullanıcılarına ve yazılım geliştiricilere inovasyona erişim sağlayarak önemli faydalar sunar. Ev kullanıcıları, ücretsiz olarak kullanılabilen çeşitli açık kaynak uygulamalar aracılığıyla geniş bir yelpazede dijital hizmetlere erişebilirler. Bu yazılımlar çoğu zaman kendi alanında yenilikler getiren yazılımlardır. Bazen ise, paralı yazılımlardaki özellikleri alan ve geliştiren yazılımlar bulunmaktadır.

Yazılım geliştiriciler açısından, açık kaynak yazılımların kullanılması inovasyona daha hızlı erişim sağlar. Açık kaynak projeler, geliştiricilere geniş bir topluluk tarafından paylaşılan bilgiye, kaynak koda ve önerilere erişme imkanı tanır. Bu, geliştiricilerin projelerini hızlı bir şekilde geliştirmelerini, sorunları çözmelerini ve yeni fikirleri hızla uygulamalarını mümkün kılar. Ayrıca, açık kaynak toplulukları, yazılım geliştiricileri için değerli bir destek ağı oluşturarak deneyimlerini paylaşmalarına ve birbirlerinden öğrenmelerine yardımcı olur.

Açık kaynağa geçmek sadece para tasarrufu sağlamakla ilgili değil. Maliyet tasarrufunun ötesinde, araştırma, açık kaynak yazılımın organizasyonlar içinde inovasyonu teşvik ettiğini buldu. Katılımcılar, açık kaynak yazılımın geliştiriciler arasında işbirliğini ve bilgi paylaşımını teşvik ettiğini, bu da yeni ve yenilikçi fikirlere yol açabileceğini bildirdi. Ayrıca, bu yazılımlar, geliştiricilere yazılımı kendi ihtiyaçlarına uygun şekilde özelleştirmelerine olanak tanır, bu da verimliliği ve üretkenliği artırabilir.

– “The value of open source software is more than cost savings”

– Linux Foundation

Açık kaynak yazılımlar, sadece maliyet avantajları sağlamakla kalmaz, aynı zamanda kullanıcılarına özgürce bilgi paylaşma ve işbirliği yapma imkanı tanır. Bu da hem ev kullanıcıları hem de yazılım geliştiricileri için daha yaratıcı ve verimli çözümler üretmelerine olanak sağlar.

Bağımsızlık

Ev kullanıcıları için açık kaynak yazılım kullanmanın bağımsızlık açısından önemli avantajları bulunmaktadır. Geleneksel, kapalı kaynaklı yazılımlar genellikle belirli bir şirketin ürünleri veya hizmetleriyle entegre bir şekilde çalışırken, açık kaynak yazılımlar bağımsız bir ekosistem sunarak kullanıcılara daha fazla kontrol ve esneklik sağlar.

Bağımsızlık açısından bir avantaj, kullanıcılara yazılım sağlayıcısına bağımlı olmama özgürlüğü vermesidir. Örneğin, LibreOffice gibi bir ofis paketi, Microsoft Office’e kıyasla daha az kısıtlama ile çalışır. Bu, ev kullanıcılarının belirli bir ofis yazılımına bağlı kalmadan belgelerini oluşturmasını, düzenlemesini ve paylaşmasını sağlar.

Ayrıca, açık kaynak yazılımların geniş bir kullanıcı tabanına sahip olması, bu yazılımların sürekli olarak güncellenmesini ve geliştirilmesini sağlar. Bu durum, kullanıcıların yazılımın geleceği konusunda endişelenmeden, sürekli olarak en son özelliklere ve güncellemelere erişmelerini sağlar. Örneğin, Firefox gibi açık kaynak bir tarayıcı, kullanıcılara bağımsız bir web tarayıcısı seçeneği sunar ve bir şirkete bağlı kalmadan internet deneyimini yönetmelerine imkan tanır.

Ev kullanıcıları açık kaynak yazılımlar kullanarak, daha fazla kontrol ve esneklik elde eder ve kararlarını kendilerinin almasına olanak bulurlar.

Benzer şekilde, yazılım geliştiriciler için de açık kaynak yazılım kullanmak, kendi yazılımlarını başka açık kaynak framework’ler ve kütüphaneler üzerine inşa etmek, bağımsızlık sağlar. Herhangi bir şirkete bağımlılık olmaması durumu, ve istenildiğinde başka bir kütüphaneye veya hizmet sağlayıcıya geçebilme esnekliği yazılım geliştirme iş modelinde risk azaltma açısından oldukça önemlidir.

1.7 - Kuruluşlar için faydalar

Açık kaynak kullanmak, ve hatta açık kaynağa katkıda bulunmak, kuruluşlar için birçok fayda sağlar. Bu belgede, açık kaynak yazılım kullanmanın kuruluşlar için faydaları anlatılmaktadır.

Maliyet

Açık kaynak yazılım kullanmanın kuruluşlar için temel faydalarından biri, maliyetleri düşürme yeteneğidir. Açık kaynak yazılımlar genellikle ücretsiz olarak sunuldukları için, lisans maliyetleri ortadan kalkar ve kuruluşlar yazılım bütçelerini daha etkin bir şekilde yönetebilir. Bu, özellikle küçük ve orta ölçekli işletmeler için önemlidir çünkü bu tür organizasyonlar genellikle sınırlı kaynaklarla çalışırken, açık kaynak yazılımların kullanımı maliyet etkin bir çözüm sunar. Ayrıca, birçok açık kaynak yazılım, ücretsiz topluluk destekleri ve belgelendirme ile birlikte gelir, bu da kuruluşların ek destek maliyetlerini minimize etmelerine yardımcı olur.

Yatırım getirisi (Return on Investment - ROI) ve toplam sahip olma maliyeti (Total Cost of Ownership - TCO) açısından, açık kaynak yazılımlar genellikle yatırımın getirisini artırırken, toplam sahip olma maliyetini düşürme potansiyeli sunar. Kuruluşlar, açık kaynak yazılımların kullanımı ile uzun vadeli maliyet avantajları elde edebilirler. Daha düşük lisans maliyetleri ve ücretsiz topluluk destekleri, organizasyonlar için ROI’yi artırırken, TCO’yu minimize etmelerine yardımcı olur. Bu durum, kuruluşların kaynaklarını daha etkin bir şekilde kullanmalarını ve bütçelerini optimize etmelerini sağlar, böylece uzun vadeli başarıya ulaşmalarına katkı sağlar.

Anket için belirlenen odak projede, katılımcıların %14’üne göre, kodu şirket içerisinde oluşturmanın açık kaynak yazılım kullanmaktan daha az maliyetli olduğu düşünüldü. Buna karşılık, katılımcıların %46’sı, kodu içsel olarak oluşturmanın açık kaynak yazılım kullanmaktan iki kat veya daha fazla maliyetli olacağını düşündü. Odak projede açık kaynak yazılım kullanmanın diğer ana alternatifi, ticari yazılım satın almak olacaktı ve sonuçlar yine oldukça asimetrik. Sadece %6’sı, ticari yazılımın açık kaynak yazılım kullanmaktan daha az maliyetli olacağını düşündü. Diğer yandan, katılımcıların %30’u, ticari yazılımın açık kaynak yazılım kullanmaktan dört kat daha maliyetli olacağını belirledi ve başka bir %25’i ticari yazılımın en az iki katı kadar maliyetli olacağını düşündü.

– “Measuring the Economic Value of Open Source”

– Linux Foundation

Esneklik ve bağımsızlık

Açık kaynak yazılım kullanmanın kuruluşlar için sağladığı önemli avantajlardan biri, esneklik konusundaki benzersiz faydalardır. Açık kaynak yazılımlar genellikle modüler ve özelleştirilebilir yapılara sahiptir, bu da kuruluşların yazılımları ihtiyaçlarına göre esnek bir şekilde uyarlamalarına olanak tanır. Modüler yapısı sayesinde, kuruluşlar ihtiyaçlarına uygun belirli özellikleri ekleyebilir veya gereksiz olanları çıkarabilir, böylece yazılımı tam olarak istedikleri şekilde şekillendirebilirler. Bu esneklik, iş süreçlerini optimize etme ve değişen gereksinimlere hızla adapte olma yeteneği sunarak, kuruluşların rekabet avantajı elde etmelerine yardımcı olur.

Ayrıca, açık kaynak yazılım kullanmak, kuruluşlara bağımsızlık sağlar. Kapalı kaynaklı yazılımların aksine, açık kaynak yazılımların kaynak kodları herkese açıktır ve bu durum, kuruluşlara yazılımı istedikleri gibi değiştirme, geliştirme ve özelleştirme özgürlüğü tanır. Bağımsızlık, belirli bir yazılım sağlayıcısına veya lisans anlaşmasına bağlı kalmadan teknoloji stratejilerini belirleme, gerektiğinde yazılımı kendi ihtiyaçlarına uygun şekilde uyarlamak ve güncellemeleri bağımsız olarak yönetme imkanı sunar. Bu durum, kuruluşların uzun vadeli maliyet avantajları elde etmelerine ve teknolojik bağımsızlıklarını sürdürmelerine olanak tanır.

Açık Kaynak Yazılım (AKY) kullanan şirketler, herhangi bir üçüncü taraf yazılım alternatifinden daha fazla esneklik sunan bir seçenek olduğunu fark eder. Örneğin, bir satıcıya, onların maliyetlerine, satın alma yapılarına veya yeniden dağıtım koşullarına kilitlenmezsiniz. Açık Kaynak, satıcı bağımsızlığı sağlar.

(…)

Dağıtım üzerinde sözleşmeye bağlı kalmama - AKY genellikle dağıtım için çok serbest şartlar içerir, bu nedenle platformlar, kullanıcı sayıları, işlemci sayıları veya mülkiyet yazılımının fiyatını etkileyebilecek diğer ölçek faktörleri konusunda en büyük esnekliğe sahip olursunuz.

– “Why Using Open Source Software Helps Companies Stay Flexible and Innovate”

– Linux Foundation

Güvenlik ve güvenilirlik

Açık kaynak yazılım kullanmanın kuruluşlar için güvenlik (security) ve güvenilirlik (reliability) açısından da sağladığı bir dizi avantaj bulunmaktadır. Açık kaynak yazılımlar, genellikle geniş bir geliştirici topluluğu tarafından incelenir ve test edilir. Bu, potansiyel güvenlik açıklarının hızlı bir şekilde tespit edilmesini ve düzeltilmesini sağlar. Ayrıca, açık kaynak yazılımların kaynak kodları herkese açık olduğu için, kullanıcılar yazılımın iç yapısını görebilir ve değerlendirebilir, bu da bir tür şeffaflık ve denetim imkanı sağlar. Güvenlik açıkları kolayca topluluk tarafından giderilebildiği için, açık kaynak yazılımların daha güvenli ve dayanıklı olma potansiyeli yüksektir.

Güvenilirlik açısından, açık kaynak yazılımlar genellikle güçlü bir dayanıklılık sergiler. Birçok açık kaynak projenin arkasında büyük ve aktif bir topluluk bulunur, bu da yazılımın sürekli olarak güncellenmesini ve geliştirilmesini sağlar. Topluluk desteği, sorunların hızlı bir şekilde çözülmesini ve yazılımın güncel kalmasını garanti eder. Ayrıca, açık kaynak yazılımların genellikle standartlara uygun olması, uyumluluk ve entegrasyon konusunda da güvenilirlik sunar. Bu durum, kuruluşların sürekli ve güvenilir bir şekilde çalışan yazılımlar kullanarak iş süreçlerini etkili bir şekilde yönetmelerine yardımcı olur.

Açık kaynağın iş durumu temeli yüksek güvenilirliktir. Açık kaynak yazılım, meslektaş incelemesi geçmiş bir yazılımdır; kapalı, tescilli yazılımdan daha güvenilirdir. Olgun açık kaynak kodu, yazılımın ulaşabileceği en güvenilir seviyededir.

Bu, yakın zamana kadar birçok iş insanı için radikal bir fikirdi; birçokları açık kaynak yazılımın zorunlu olarak “profesyonel” olmadığına, düzensiz yapıldığına ve kapalı yazılımdan daha çok başarısız olma eğiliminde olduğuna inanıyordu.

Ancak internet altyapısı en iyi olası yanıttır ve OSI (Open Source Initiative) 1998’de kurulduğundan bu yana birçok kişi dikkatle takip etmektedir. DNS, sendmail, çeşitli açık kaynak TCP/IP yığınları ve hizmet paketleri ile Perl gibi açık kaynak betik dillerini düşünün ki bunlar web üzerindeki çoğu “canlı” içeriğin arkasında bulunmaktadır. Bunlar internetin çalışma dişlileridir.

(…)

Bu açık kaynak programlar, hızla değişen koşullar altında (internetin boyutunda büyük ve hızlı bir artış dahil) gösterdikleri güvenilirlik ve dayanıklılık seviyesi, hatta en iyi kapalı ticari yazılımların performans kaydı ile karşılaştırıldığında şaşırtıcıdır.

– “Open Source Case for Business:Advocacy”

– OpenSource.org

Dijital dönüşüm

Açık kaynak yazılım kullanımı, kuruluşlara hızlı inovasyonlardan faydalanma imkanı tanır. Açık kaynak projelere sürekli olarak yeni özellikler ve geliştirmeler eklenir. Bu durum, kuruluşların hızlı bir şekilde yenilikleri takip etmelerine ve kendi iş süreçlerini optimize etmelerine olanak tanır. Bu, kuruluşların rekabet avantajını sürdürmelerine ve müşteri beklentilerine daha hızlı yanıt vermelerine olanak tanır.

Bu, aynı zamanda bir inovasyon kültürünün gelişmesine de katkı sağlar. Topluluk destekli projeler, bilgi paylaşımını ve işbirliğini teşvik eder. Bu, kuruluş içindeki ekipler arasında daha etkili iletişimi ve işbirliğini destekleyerek yaratıcı fikirlerin ortaya çıkmasına yardımcı olur. Açık kaynak projelerle uğraşmak, çalışanların öğrenmeye ve sürekli olarak kendilerini geliştirmeye teşvik eder, böylece inovasyonun temelini oluşturan bir öğrenme kültürü oluşturulur. Bu, kuruluşun daha yenilikçi ve adaptasyon yeteneği yüksek hale gelmesine katkıda bulunur, böylece dijital dönüşüm süreçlerini daha etkili bir şekilde yönetmelerini sağlar.

Açık kaynak yazılım, başlangıçta işbirliği yoluyla gelişimi ve inovasyonu kolaylaştırmak amacıyla ortaya çıkmıştır. Açık kaynak yaklaşımı, inovasyon için o kadar etkili oldu ki birçok öncü yazılım teknolojisi, açık kaynak toplulukları tarafından yönlendirilmektedir.

(…)

Birçok açık kaynak topluluğu, katılımla hızlı evrim sergiler ve bu evrim, şirketinizin veya kuruluşunuzun inovasyon süreçlerini hızlandırmak için kullanılabilir. Açık kaynak etik kurallarının alttan yukarıya doğru meritokrasi anlayışı, sahipliği ve sorumluluğu geliştirme ekiplerine yönlendirir. Yeni bir yazılım fikrini tanıtmak, yeni yetenekleri test etmek ve etkin bir kullanıcı tabanı oluşturmak için en iyi yollardan biri, açık kaynak bir topluluk aracılığıyla gerçekleştirilir.

Ve son olarak, açık kaynağın sağladığı inovasyon sadece teknik alanla sınırlı değildir. Açık kaynak lisanslamadaki sözleşmeye dayalı kısıtlamaların olmaması, yaratıcı yeni kullanımlara, yeni dağıtım düzeneklerine, esnek ve yaratıcı paketleme ve fiyatlandırma yaklaşımlarına ve diğer iş ve pazar inovasyon biçimlerine olanak tanır.

– “Why Using Open Source Software Helps Companies Stay Flexible and Innovate”

– Linux Foundation

İşbirliği

Kuruluşlara açık kaynak yazılım kullanarak işbirliğinden faydalanır. Öncelikle, açık kaynak yazılımlar genellikle farklı hizmet sağlayıcılarla (vendor) işbirliğini kolaylaştırır. Çeşitli açık kaynak projeleri, endüstri liderleri ve diğer yazılım sağlayıcıları tarafından desteklenir, bu da kuruluşların farklı teknoloji ekosistemlerinden faydalanmalarına ve iş ortakları ile entegrasyon sağlamalarına imkan tanır. Açık standartlara dayalı olmaları, farklı hizmet sağlayıcılar arasında uyumlu bir işbirliği ortamı oluşturur, böylece kuruluşlar çeşitli teknolojik çözümleri bir araya getirerek daha kapsamlı ve etkili sistemler oluşturabilirler.

İkinci olarak, açık kaynak yazılımlar, geniş bir geliştirici topluluğu ile işbirliği yapma fırsatı da sunar. Bu topluluklar, çeşitli becerilere sahip geliştiricileri bir araya getirir ve sorunlara çözüm bulmada durumlara adapte olabilen bir ortam sağlar. Kuruluşlar, açık kaynak projeleri ile etkileşime geçerek, endüstri profesyonelleri, akademisyenler ve diğer paydaşlarla bir araya gelme şansı elde ederler. Bu işbirliği, yenilikçi fikirlerin ortaya çıkmasına, hızlı çözümlerin bulunmasına ve projelerin daha geniş bir perspektiften ele alınmasına olanak tanır. Ayrıca, topluluklar aracılığıyla yapılan işbirliği, kuruluşların kendi içindeki ekiplerin yeteneklerini geliştirmelerine ve sürekli öğrenme kültürünü teşvik etmelerine yardımcı olur. Açık kaynak yazılım kullanmak, kuruluşlara geniş bir işbirliği ağına erişim sağlayarak daha güçlü ve çeşitli bir inovasyon ekosistemi oluşturma potansiyeli sunar.

Açık kaynak projeler işbirliği ile gelişir, farklı geliştirici topluluklarını, uzmanları ve meraklıları bir araya getirir. Bu işbirliği modeli, bilginin ve uzmanlığın özgürce paylaşıldığı canlı bir ekosistem oluşturur.

– “The Benefits of Open Source Software: Empowering Innovation and Collaboration”

– Onviqa Inc.

1.8 - Kamuya faydalar

Şeffaflık

Açık kaynak yazılım kullanımı, kamu kurumları için şeffaflık açısından önemli avantajlar sunar. İlk olarak, açık kaynak yazılımların kaynak kodları herkese açıktır, bu da kamuya açık kurumların yazılım geliştirme süreçlerini şeffaf hale getirir. Herkes, yazılımın nasıl oluşturulduğunu ve işlediğini inceleyebilir ve dolayısıyla kamu projelerine ve hizmetlere duyulan güveni artırır. Şeffaf bir geliştirme süreci, potansiyel hataların daha hızlı tespit edilmesini ve düzeltilmesini sağlar, bu da güvenilir ve güvenli bir yazılım ortaya çıkmasına katkıda bulunur.

Ayrıca, açık kaynak yazılımların kullanımı, kamusal kaynakların daha etkili bir şekilde kullanılmasına olanak tanır. Kamu kurumları, mevcut yazılımları özelleştirebilir ve ihtiyaçlarına uygun olarak uyarlayabilir, bu da maliyet etkin çözümler oluşturabilir. Açık kaynak yazılımların kullanımı aynı zamanda rekabetçi ihale süreçlerinde daha şeffaf bir ortam yaratır, çünkü herkes projeye katkıda bulunabilir ve değerlendirebilir. Bu, kamu kaynaklarının daha etkin bir şekilde yönetilmesine ve toplumun genelinde daha şeffaf bir kamu hizmeti sunulmasına olanak tanır.

Açık kaynak yazılımın kamu sektöründeki talebi artıran bir dizi faktör bulunmaktadır. Yapılan son araştırmalar, açık kaynak yazılımın benimsenmesinin ekonomik büyüme, inovasyon ve rekabet gibi bir dizi olumlu etki sağlayabileceğini göstermektedir. Ayrıca, açık kaynak yazılımın, özellikle kamu sektörü bağlamında belirgin olan çeşitli faydaları olduğu gösterilmiştir; bunlar arasında geliştirilmiş uyumluluk, şeffaflık ve dijital bağımsızlık bulunmaktadır.

– “Open Source Software in the Public Sector: 25 Years and Still in Its Infancy”

– Johan Linåker, et al

Maliyet düşürme

Kamu kurumları için maliyet düşürme açısından, açık kaynak yazılım kullanımı çeşitli boyutlarda etkilidir. Bu avantajların başında, açık kaynak yazılımların genellikle ücretsiz olarak sunulması gelir. Kamu kurumları, bu yazılımları kullanarak lisans maliyetleri ödemek zorunda kalmazlar, bu da önemli bir bütçe tasarrufu sağlar. Ayrıca, açık kaynak yazılımların geniş bir geliştirici topluluğu tarafından destekleniyor olması, güncellemelerin ve güvenlik yamalarının ücretsiz olarak sunulması anlamına gelir, bu da bakım maliyetlerini önemli ölçüde azaltır.

Açık kaynak yazılımların esnek ve özelleştirilebilir olması sayesinde, kamu kurumları hazır çözümler yerine ihtiyaçlarına uygun açık kaynak yazılımları özelleştirebilir ve uyarlayabilirler. Bu, özel yazılım geliştirme veya uyarlamaya yönelik harcamalarda tasarruf sağlar. Bu bağlamda, açık kaynak yazılım kullanımı, kamu kurumlarının sürdürülebilir bütçe dostu çözümlerle faaliyet göstermelerine ve hizmetlerini etkin bir şekilde sunmalarına katkıda bulunur.

1.9 - Açık kaynak iş modelleri

Açık kaynak iş modelleri, şirketler için çeşitli avantajlar sunarak neden giderek daha popüler hale geliyor?

Özet olarak:

• Yetenekli yazılımcıları işe alma imkanı
• İnovasyona erişim
• Marka bilinirliğini artırma
• Diğer şirketlerle işbirliği imkanı ve onların yaptıklarından faydalanma
• Topluluklar ve projelerin etrafındaki pazara erişim

Niye şirketler açık kaynak projeler geliştiriyor?

Açık kaynak projeleri, yetenekli yazılımcılara erişim sağlama konusunda önemli bir araç haline geldi. Açık kaynak projelerine katkıda bulunan geliştiriciler, geniş bir yetenek havuzunu temsil ediyor ve şirketlerin bu yetenek havuzundan yararlanarak kendi projelerini geliştirmelerine olanak tanıyor. Aynı zamanda, açık kaynak projelerini kullanmak ve bu projelere katkı yapmak, şirketlerin inovasyona daha hızlı erişimini sağlamaktadır.

Açık kaynak projeler, şirketlere marka oluşturma ve bilinirliği artırma fırsatı sunar. Öne çıkan açık kaynak projelerine katkıda bulunmak veya kendi projelerini paylaşmak, şirketlerin sektörde liderlik pozisyonlarını güçlendirmelerine ve müşterilerle güçlü bir bağ kurmalarına yardımcı olabilir. Açık kaynak projeler, şirketlere diğer şirketlerin yaptıklarıyla etkileşimde bulunma ve işbirliği yapma fırsatı da sunar. Ortak projeler, sektördeki diğer oyuncularla daha yakın bir ilişki kurma ve en iyi uygulamaları paylaşma imkanı verir. Bu, sektördeki yenilikleri takip etme ve rakiplere karşı avantaj elde etme konusunda şirketlere önemli bir imkan verir. Ayrıca, açık kaynak projelerle entegre olma, şirketlere özel ürün ve hizmetlerini daha geniş bir pazarla paylaşma fırsatı sunar. Bazı açık kaynak yazılım projeleri, özellikle iş dünyasında kullanılan büyük ve karmaşık yazılımlar, özel destek ve özelliklere erişim için ücretli sürümler sunabilir. Bu sürümler, genellikle ek fonksiyonlar, güvenlik özellikleri veya özel entegrasyonlar gibi ek avantajlar sunar ve bu özellikler ücretli lisanslarla birlikte gelir. Dolayısıyla, açık kaynak yazılımın kullanımı, tamamen bedava bir seçenek sunsa da, organizasyonların ihtiyaçlarına bağlı olarak maliyetleri olabilir.

Ancak, şirketleri maddi destek ve özel kaynakları gerektiren açık kaynak projelerine aktif olarak katılmaya ve desteklemeye çeken şey nedir? Bir zamanlar “kanser” olarak etiketlediğiniz bir şeye nasıl aşık olursunuz? Microsoft’un eski CEO’su Steve Balmer, 2001 yılında şöyle demişti: “Linux, kendisini entelektüel mülkiyet anlamında dokunduğu her şeye bağlayan bir kanserdir.” Birkaç yıl sonra, ona aşık oldu. Microsoft’un başkanı Brad Smith ise kişisel olarak (ve Microsoft olarak) bir hata yaptıklarını itiraf etti, “Microsoft, yüzyılın başında açık kaynağın patlak verdiği zaman tarihle ilgili yanlış taraftaydı, ve bunu kişisel olarak söyleyebilirim…” Şu anda, bu yazılım devi dünyadaki açık kaynak projelerine en büyük katkıyı yapan tek şirket konumunda; Facebook, Docker, Google, Apache ve birçok diğerini geride bırakıyor. Büyük şirketlerin neden açık kaynak projelerine yüzlerce çalışanıyla katkıda bulunduğu ve kendi kodlarını açık kaynak haline getirdiği güçlü nedenler olmalı. Sun Microsystems’ın kurucu ortağı Bill Joy, “…kim olduğunuzun bir önemi yok, en akıllı insanların çoğu başka biri için çalışır… Sadece kendi çalışanlarınıza güveniyorsanız, müşterilerinizin tüm ihtiyaçlarını çözemezsiniz.”

İşte açık kaynağın özü budur — şirket sınırlarını aşarak yenilik yapmak ve daha hızlı keşfetmek — herkes için daha iyi sonuçlar elde etmek. Açık kaynak yazılım geliştirmeye katılarak, şirketler aslında tüm akıllı insanların aynı şirkette çalışmadığını ve bir araştırmanın tamamını başlatmanızın gerekmediğini kabul ediyorlar. Açık kaynak topluluğunun yenilikçi yeteneğine dayanarak, açık kaynak yazılım geliştirme sürecine katkıda bulunan şirketler, kendi başlarına başarabileceklerinden çok daha hızlı bir inovasyon sürecini hızlandırıyorlar.

– “Why Companies Contribute to Open Source”

– Velichka Atanasova

Her şey bedava mı?

Açık kaynak yazılıma ücretsiz olarak erişilebilse de, bu açık kaynak yazılım kullanımının tamamen bedava olduğu anlamına gelmez. Yazılımın indirilip kullanılması ücretsiz olsa da, bir organizasyon veya birey tarafından destek ve bakım gerektiren bir açık kaynak projenin kullanılması, bu projeye katkıda bulunan geliştiricilerin ve topluluğun sürdürülebilirliğini sağlamak için finansal kaynaklara ihtiyaç duyar. Bu destek, kullanıcı desteği, güvenlik güncellemeleri, sorun giderme ve yeni özellik eklemek gibi çeşitli bakım görevlerini içerir.

Ayrıca, açık kaynak yazılımın işletme dünyasında yaygın olarak kullanılması durumunda, organizasyonlar genellikle profesyonel destek ve danışmanlık hizmetleri almayı tercih ederler. Bu hizmetler genellikle ücretli olarak sunulur ve işletmelerin açık kaynak yazılımlardan en iyi şekilde yararlanmalarına olanak tanır.

Önceki kısımda bahsedildiği gibi, bazı yazılım şirketleri, bir açık kaynak projenin temel özelliklerini açık kaynak yapıp ve bir topluluk oluşturup, iş dünyasında kullanılan özel özellikleri ücretli olarak sunabilir. Bu da herkes için bir kazan-kazan modeli oluşturur.

Ayrıca, açık kaynak veya değil, bir yazılımı çalıştırmanın da bir maliyeti olacaktır. Bunlar içerisinde donanım maliyeti, operasyonel maliyetler, bakım, öğrenme gibi kalemler olacaktır.

Açık kaynak yazılımları ücretsiz olarak edinilen bir köpek yavrusuna benzetebiliriz. Yavruyu edinmek ücretsiz olsa da, operasyonel (gezdirme, tuvalete götürme), donanımsal (yemek, su, yatak), bakım açısından (aşılama, yıkama, tarama) ve öğrenme açısından (köpekle nasıl ilgilenileceğini öğrenme) maliyetleri olacaktır. Eğer zaten tecrübeniz ve yeriniz varsa, birden fazla yavru ile de ilgilenebilirsiniz.

Ancak, daha az konuşulan başka bir “ücretsiz” türü var: “ücretsiz olarak alınan köpek” türü. Bu kavram, size ücretsiz bir köpek verildiğinde, o köpeğin gerçekte ücretsiz olmadığı fikri etrafında dönüyor. Onun günlük bakımına giren birçok iş ve masraf bulunmaktadır. İş dünyası terimi ise “toplam sahip olma maliyeti” (total cost of ownership) veya TCO’dur ve sadece açık kaynak yazılım ve köpekler değil, her şeye uygulanabilir.

Peki, ücretsiz köpek problemi her şeye uygulandığında, özellikle açık kaynak yazılıma nasıl önemli hale geliyor? Birkaç yolu vardır. İlk olarak, zaten bir yazılım için ödeme yapıyorsanız, bu yazılımın maliyetleri olduğu beklentisini oluşturmuşsunuz demektir. Önünde ücretsiz olan ancak sonradan para maliyeti çıkaran yazılım, büyük bir sıkıntı gibi görünür. İkinci olarak, bir organizasyonun ilk açık kaynak benimseme projesinde meydana gelirse, bu organizasyonu gelecekte açık kaynak yazılımı benimsemekten alıkoyabilir. Son olarak ve tersine, açık kaynak yazılımın bir maliyeti olduğunu göstermek, onu daha kolay bir “satış” yapabilir. Gerçekten ücretsizse, gerçek olamayacak kadar iyi görünür.

– “Free as in puppy: The hidden costs of free software”

– OpenSource.org

1.10 - Doğru bilinen yanlışlar

Açık kaynak yazılımlar güvensizdir

Birçok kişi, açık kaynak yazılımların güvenli olmadığına dair bir yanılgıya kapılmaktadır. Oysa, açık kaynak toplulukları, sürekli güncellemeler ve düzeltmelerle yazılım güvenliğini sağlamak için etkin bir şekilde çalışır. Geniş bir geliştirici topluluğunun gözetimi, güvenlik açıklarını hızlı bir şekilde tespit etmeyi ve çözmeyi mümkün kılar.

Bir yaygın yanlış anlama, FOSS’un (Açık Kaynak Yazılım ve Özgür Yazılım) kaynak kodunun genel olarak erişilebilir olması nedeniyle güvenli olmadığı düşüncesidir, bu da bilgisayar korsanlarının kolayca istismar edebileceği anlamına gelir. Aslında, tam tersi doğrudur. Açık kaynak kodunun kamuya açık olması, dünya genelinde bir geliştirici topluluğu tarafından sürekli olarak incelenmesine ve girdi sağlanmasına olanak tanır.

Kod üzerinde bu kadar çok göz olduğu için, en azından popüler projeler için sorunlar erken ve sıkça tespit edilebilir ve düzeltilir. Bu, FOSS’un (özgür ve açık kaynak yazılım) kapalı kaynak yazılıma göre doğuştan daha güvenli olduğu anlamına gelmez, ancak doğuştan daha az güvenli de değildir. FOSS için belirli güvenlik önlemleri vardır, ancak bunlar kapalı kaynaklı, içsel kodlar için kullanılan güvenlik uygulamalarından farklıdır.

– “7 Misconceptions About Open Source Software”

– Syndey Butler

Açık kaynak yazılım düşük kalitelidir

Bu yanlış anlama, bir yazılımın açık kaynak olması durumunda kalitesinin düşük olduğu fikrine dayanır. Oysa, birçok açık kaynak projesi, endüstri standartlarını aşan kalite ve güvenilirlikte yazılımlar sunar. Açık kaynak toplulukları, sürekli test ve geri bildirimle yazılımlarını geliştirir ve günceller.

Açık kaynak yazılım sadece kaynak kodunu açıkça sunmaktır

Açık kaynak yazılım, sadece kaynak kodunun açık olması anlamına gelmez. Aksine, genellikle açık bir geliştirme süreci, topluluk katılımı ve geniş belgelendirme ile birlikte gelir. Kullanıcılar, yazılımın nasıl çalıştığını anlamak, sorunları gidermek ve projeye katkıda bulunmak için tüm süreçlere dahil olabilirler.

OSI’nin Açık Kaynak Tanımı’na göre, açık kaynak yazılım aynı zamanda sınırsız yeniden dağıtım ve değiştirme izni vermelidir. Bazı lisanslar aynı zamanda copyleft özelliğine sahiptir, yani herhangi türetilmiş çalışma da aynı lisans altında dağıtılmalıdır. Bu nedenle, devam etmeden önce lisanslarınızı dikkatlice kontrol edin.

– “Beliefs And Misbeliefs About Open Source Software”

– Forbes

Açık kaynak yazılımlar tamamen bedavadır

Açık kaynak yazılımlar genellikle ücretsiz olarak sunulsa da, bu tamamen bedava oldukları anlamına gelmez. İşletmeler veya bireyler, destek, güvenlik güncellemeleri, eğitim ve özel gereksinimlere uygun özelliklere erişim için çeşitli hizmetler ve lisans modelleri için ödeme yapabilirler.

Açık kaynak yazılımlar sadece yazılım firmaları ve yazılımcılar içindir

Açık kaynak projeleri sadece yazılım firmaları ve profesyonel yazılımcılar için değil, aynı zamanda bağımsız geliştiriciler, akademisyenler, hobiistler ve endüstri dışındaki bireyler için de uygundur. Herkes, açık kaynak topluluklarına katkıda bulunabilir ve bu projeleri kullanabilir.

Açık kaynak yazılımın kurumsal kullanımı yaygındır ve 2015 açık kaynak anketine göre, tüm şirketlerin %66’dan fazlası önce açık kaynak seçeneklerini değerlendiriyor ve ardından diğer alternatiflere bakıyor. Tüm büyüklüklerdeki şirketler, açık kaynak topluluğuna daha fazla katkıda bulunmakta ve daha fazla açık kaynak yazılımını kullanmaktadır.

– “Top 10 Open Source Myths Busted”

– Adam Murray

Açık kaynak yazılımlar sadece amatörler tarafından geliştirilir

Aksine, birçok açık kaynak projesi, dünya genelinde uzman yazılımcılar, şirketler ve akademisyenler tarafından desteklenir. Bu projeler genellikle endüstri standartlarını belirler ve profesyonelce yönetilir.

Açık kaynak yazılım kullanınca destek ve güvence bulamazsınız

Birçok açık kaynak projesi, kullanıcılara destek ve güvence sağlamak üzere profesyonel şirketler veya topluluklar tarafından desteklenir. Ayrıca, birçok açık kaynak yazılımın kullanımıyla ilgili yaygın belgelendirme ve topluluk forumları, kullanıcılara yardım ve çözüm sağlar.

Açık kaynak yazılım gönüllü katkıda bulunanlar tarafından oluşturulduğu için destek olmadığı anlamına gelmez veya topluluk yardım talebinizi duyduğunda uzun süre beklemeniz gerekmez. Açık kaynak projeler tamamen işbirliğiyle ilgili olup, ticari destek sağlayan birçok organizasyon bulunmaktadır. Bu nedenle, kullanmakta olduğunuz açık kaynak ürünü için destek hizmeti sağlayacak ve ürünün gelişimine katkıda bulunacak mühendisleri bünyesinde bulunduran bir şirketle sözleşme yapabilirsiniz. Açık kaynak çözümlerinin güzelliği, birçok destek sağlayıcısı bulunmasıdır, bu nedenle ihtiyaçlarınıza en uygun olanı seçebilirsiniz.

Örneğin, Boston merkezli Tidelift, IBM, Oracle ve Red Hat gibi geliştirme ekipleri için açık kaynak yazılımı destekliyor, ancak farklı bir yaklaşım benimsemektedir. Müşterilerinin paketlerini oluşturan bağımsız açık kaynak geliştiricilere kodu sürdürmeleri için ödeme yaparlar. Böylelikle, sorunların kök nedenlerine daha hızlı müdahale edebilirler. Bu tür iş birlikleri, organizasyonların iş taleplerini açık kaynak projelerin sunabileceği olanaklarla daha iyi eşleştirmelerine ve topluluğa katkıda bulunacak yeni işlevselliği oluşturmalarına yardımcı olur.

– “Dispelling the most widespread myths about open source software”

– Forbes

Açık kaynak yazılım iş dünyasında kullanmak için uygun değildir

Son yıllarda, birçok işletme açık kaynak yazılımları iş süreçlerine entegre etmekte ve bu yazılımları başarıyla kullanmaktadır. Açık kaynak projeler, iş dünyasındaki ihtiyaçlara uygun çözümler sunar ve ekonomik avantajlarıyla dikkat çeker.

Açık kanyak yazılıma katkı yapmak bedavaya çalışmaktır

Açık kaynak yazılımlara katkı yapmak, bedava çalışmak anlamına gelmez; aslında, gönüllü katkılar birçok açıdan değerlidir ve karşılığında bir dizi fayda sağlar. Gönüllü geliştiriciler, kendi uzmanlık alanlarında deneyim kazanmak, yeni teknolojileri öğrenmek ve kapsamlı projelerde yer almak gibi birçok öğrenme fırsatından yararlanırlar. Gönüllü katılımcılar aynı zamanda geniş bir profesyonel ağ oluşturma şansına sahiptir. Açık kaynak projeler, farklı beceri setlerine sahip bireyleri bir araya getirir ve bu, geliştiricilere sektördeki uzmanlarla tanışma ve işbirliği yapma imkanı sunar. Bu bağlamda, açık kaynak yazılımlara katkı, bedava çalışmak değil, bilgi paylaşımı, deneyim kazanma ve topluluğa değerli bir katkı sağlama sürecidir.

Ağustos 2022’de açık kaynak projelere katkılarda bulunma hedefi koymaya karar verdim. Aynı ayın 3’ünde ilk PR’ımı gerçekleştirdim.

(…)

Başlangıçta nereden başlayacağım konusunda kafam karışıkken, ilk sorunu çözmeye cesaret bulduğumda her şey anlam kazanmaya başladı 😇😇😇. İlk katkım üzerine sıcak bir karşılama aldım, bu da aynı projeye daha fazla katkıda bulunma isteği uyandırdı 🔥🔥

Katkılarımdan kısa bir süre sonra, OpenSauced’ın CEO’sundan bir mesaj aldım.

(…)

“Merhaba, OpenSauced’da çalışmaya ilgilenir misin?”

(…)

İlk başta her şey bana sihir gibi görünüyordu 😊😊… ama gerçekti!

– “How I Got Hired Contributing to open source projects”

– Ogbonna Sunday

2 - Başlangıç Rehberleri

2.1 - Kuruluş Başlangıç Rehberi

Kuruluş başlangıç rehberi

Giriş

OpenTR’nin hazırladığı kuruluşlar için açık kaynak katkıya başlangıç rehberine hoşgeldiniz!

Bu rehber, şirketler, üniversiteler ve kamu kurumları gibi kuruluşların açık kaynaklı projelerde nasıl katkıda bulunabileceklerini anlamalarına yardımcı olmak ve neden katkı yapmalarının kendileri için faydalı olacağını anlatmak için tasarlanmıştır.

Herhangi bir kısımda bize ulaşıp yardım almak isterseniz, https://opentr.foundation/contact/ adresinde yazılan iletişim seçeneklerinden birisi ile bize ulaşabilirsiniz.

Neden açık kaynağa katkı?

Açık kaynak projelere katkıda bulunmanın kuruluşlar için bir çok faydası bulunmaktadır ve katkı yapmanın önemi her geçen gün artmaktadır.

Sektör durumu

Açık kaynağa katkı yapan kuruluşlar, sektördeki diğer kuruluşlara göre daha rekabetçi olabilmektedirler. Açık kaynak projelerde katkıda bulunmak, kuruluşların teknolojik altyapılarını güçlendirmekte ve inovasyon yapmalarını sağlamaktadır.

Bu kuruluşlar, katkı yapan diğer kuruluşlarla etkileşimde bulunarak, tecrübe ve fikir alışverişinde bulunurlar ve sektörde rakiplerinin gerisinde kalmamak için gerekli bilgi ve becerilere sahip olurlar.

Yazılım endüstrisinde inovasyon açık kaynak projelerde ilerlemektedir. İnovasyonda reaktif bir durumdan proaktif bir duruma geçmek, açık kaynak projelerde katkıda bulunarak mümkündür. Aynı zamanda, bir projeye katkıda bulunarak onun gidişatını etkileyebilir ve projenin geleceğinin sizin kuruluşunuzun ihtiyaçlarına uygun olmasını sağlayabilirsiniz.

Dış kaynaklardan faydalanma

Açık kaynak projeler, dış kaynaklardan faydalanmanın en iyi yollarından birisidir. Toplulukların, kuruluşların ve sektörün önde gelen isimlerinin tecrübelerinden ve yeteneklerinden faydalanmanın en iyi yolu, açık kaynak projelerde katkıda bulunmak ve bu kişi ve kuruluşlarla etkileşimde bulunmaktır. Bu etkileşim kuruluşunuzun teknolojik altyapısını güçlendirecek ve inovasyon yapmanızı sağlayacaktır.

Aynı zamanda, katkı ile kuruluşunuzun diğer paydaşlar arasında daha iyi bir itibara sahip olmasını sağlayabilirsiniz. Bu itibar, müşterileriniz, iş ortaklarınız ve yatırımcılarınız arasında daha iyi bir ilişki kurmanıza yardımcı olacaktır.

Bir projeye katkıda bulunarak, projenin gelişimine katkıda bulunan diğer kişi ve kuruluşlarla bir nevi ortak olursunuz. Bu ortaklık, projenin bakımı ve gelişimi için gerekli olan insan kaynağı ve bütçenin daha iyi yönetilmesini sağlar. Teknik borç, güvenlik açıkları ve diğer sorunlar daha hızlı ve etkili bir şekilde çözülebilir.

Yazılımı ve insan kaynağını geliştirme

Daha önce de belirtildiği gibi, dünyada inovasyon açık kaynak projelerde ilerlemektedir. Bu nedenle, açık kaynak projelerde katkıda bulunmak, yazılım geliştirme süreçlerinizi ve yazılım mimarinizi geliştirmenin en iyi yollarından birisidir. Doğrudan teknik faydanın ötesinde, katkı yaparak açık kaynak projelere destek vermek, kuruluşunuzun organizasyonel süreçlerini güçlendirebilir ve insan kaynağınızın gelişimini sağlayabilir. Ayrıca, bu tür katılımlar, kurum içi işbirliğini artırarak ekip ruhunu güçlendirir ve çalışanların problem çözme ve iletişim becerilerini geliştirme fırsatı sunar. Bunun yanı sıra, açık kaynak projelere katkı yapmak, kurumunuzun itibarını artırabilir ve endüstride liderlik pozisyonunu güçlendirebilir.

Bu geliştirmelerin en başında, açık kaynak projeler ile kalite kültürünü kuruluşunuz içinde geliştirme gelmektedir. Her açık kaynak projede kalite kültürü yüksek olmasa da, günümüz teknolojisinin belkemiğini oluşturan bir çok açık kaynak proje, yüksek kalite kültürüne sahiptir. Kuruluşunuz çalışanlarının bu projelere katkı yapması, bu projelerdeki yüksek kalite gereksinimlerini ve standartlarını öğrenmelerini sağlayabilir.

Açık kaynak projelerde katkıda bulunmak, çalışanlar için büyük bir motivasyon kaynağıdır. Aynı zamanda, kuruluşunuzun reklamını yapmanın en iyi yollarından birisidir. Bu sayede, açık kaynağa katkıda bulunarak, kuruluşunuzun daha yetenekli yazılımcıları bulmasına ve onları şirketinizde tutmasına yardımcı olabilirsiniz.

Ticari ürünler için temel olma niteliği

Açık kaynak projeleri, ticari ürünleriniz için temel olarak kullanabilirsiniz. Bu projeleri kullanarak ürünlerinizi daha hızı sürede geliştirebilir ve pazara çıkarabilirsiniz. Aynı zamanda, açık kaynak projeleri kullanarak, ürünlerinizin güvenliğini ve esnekliğini artırabilirsiniz.

Ancak, bir projeyi temel olarak kullanmak, o projeyi geliştiren topluluğa katkı yapmadan riskli olabilir. Çünkü, projenin gidişatı, sizin ihtiyaçlarınıza uygun olmayabilir. Temel olarak kullandığınız projelere katkıda bulunmak, sizi projenin yol haritasını belirleme sürecine dahil eder ve projenin gelişimini sizin ihtiyaçlarınıza göre şekillendirir.

Aynı zamanda da, projenin oluşturduğu bilinirlik ve standartlar, sizin ürünlerinizin pazarda daha iyi bir konumda olmasını sağlar. Bu sayede, pazardan pay alma şansınız yükselir.

Kuruluşlar için açık kaynağın parametreleri ve bacakları

– https://www.linuxfoundation.org/research/guide-to-enterprise-open-source

Kuruluşlar için açık kaynak altyapısı, 4 sütün üzerine inşa edilmiştir: topluluk, katkı, uyumluluk ve kullanım. Bu sütunlar, kuruluşların açık kaynak projelere katkıda bulunurken dikkate almaları gereken temel parametreleri ve bacakları temsil eder.

Bir kuruluş, en alt sütun olan kullanım ile başlayarak, açık kaynak projeleri kullanarak başlayabilir. Daha sonra, uyumluluk sütununa geçerek, projelerin lisans ve fikri mülkiyet konularını öğrenebilir. Ardından, katkı sütununa geçerek, projelere katkıda bulunmaya başlayabilir.

Ancak, bunları yaparken, her aşamada topluluk sütununu da göz ardı etmemelidir. Topluluk sütunu, kuruluşun açık kaynak projelerdeki diğer katılımcılarla etkileşimde bulunmasını sağlar ve projelerin gelişimine katkıda bulunur.

Topluluk

Bir açık kaynak proje, bir topluluk tarafından geliştirilir ve sürdürülür. Bu topluluk, projenin gelişimine katkıda bulunan bireylerden, kuruluşlardan ve diğer paydaşlardan oluşur. Bir kuruluş, açık kaynak projeleri kullanırken veya katkıda bulunurken, bu toplulukla etkileşimde bulunmalı ve projenin gelişimine katkıda bulunmalıdır.

Kullanım

Kuruluşlar açık kaynak projeleri kullanarak, teknolojik altyapılarını güçlendirebilir ve inovasyon yapabilirler. Açık kaynak projeleri kullanarak, kuruluşlar, dış kaynaklardan faydalanabilir ve yazılımı ve insan kaynağını geliştirebilirler.

Bu sütun, tüm açık kaynak altyapısının temelini oluşturmaktadır. Bir kuruluş, ancak açık kaynak projeleri kullanmaya başlayarak, açık kaynak projelere katkıda bulunmaya hazırlanabilir.

Uyumluluk

Açık kaynak projelerin lisans ve fikri mülkiyet konuları, kuruluşlar için oldukça önemlidir. Bir kuruluş, açık kaynak projelere katkıda bulunurken, projelerin lisans ve fikri mülkiyet konularını öğrenmelidir.

Unutmayın ki, açık kaynak projeler kısıtlamasız bir şekilde dağıtılmamaktadır. Açık kaynak projeleri kullanırken, proje lisanslarına uyumlu davranmalı ve projelerin fikri mülkiyet haklarına saygı göstermelisiniz.

Katkı yapma

Kuruluşlar ancak diğer sütunları sağlamlaştırdıktan sonra başarılı bir şekilde katkı yapabilirler. Katkı yapmak kullanım için şart olmasa da, daha önceden bahsettiğimiz nedenlerden dolayı, katkı yapmanın kuruluşlar için önemli bir faydası bulunmaktadır.

Nasıl katkı yapılır

Katkı yapma süreci

– https://www.linuxfoundation.org/research/guide-to-enterprise-open-source

Kuruluşlar için açık kaynağa katkı yapmanın faydaları büyük olsa da, bu sürecin başlangıçta karmaşık ve zorlayıcı olabileceğini kabul etmek önemlidir.

Bir kuruluş önce bireyler tarafından açık kaynak projelerin kullanıcısı durumuna gelir. Ardından, yatırım ve zaman ile, katılımcı, katkı yapan ve lider durumuna geçebilir.

Strateji

– https://www.linuxfoundation.org/research/guide-to-enterprise-open-source

Kuruluşlar için açık kaynak projelere katkı yapmanın en iyi yolu, bu süreci stratejik bir şekilde yönetmektir. Bu strateji, kuruluşunuzun açık kaynak projelere katkı yapma hedeflerini belirlemek ve bu hedeflere ulaşmak için gerekli adımları atmak anlamına gelir.

Bunun için de, açık kaynak kültürünü kurumunuza yaymak, kullandığınız açık kaynak projeleri belirlemek, topluluklar ile etkileşimde bulunmak ve projelerin yönetim şeklini öğrenmek gibi adımları atmanız gerekmektedir.

Katkı yapma haritası

1. Kullanım ile başlayın

Açık kaynak projelere katkı yapmanın en iyi yolu, projeleri kullanarak başlamaktır. Bu sayede, projelerin işleyişini ve gelişimini daha iyi anlayabilir ve projelere katkı yapmaya hazırlanabilirsiniz.

Zaten kullandığınız açık kaynak projeleri belirleyin ve bu projelerin gelişimine katkıda bulunmaya hazırlanın. Bu en basit şekilde, bulduğunuz bir hata veya eksikliği raporlamak olabileceği gibi, projeyi nasıl kullandığınızı anlatan bir durum raporu (case study) yazmak da olabilir.

2. Lisans ve fikri mülkiyet konusunu öğrenin

Açık kaynak projelere katkı yaparken, projelerin lisans ve fikri mülkiyet konularını öğrenmek önemlidir. Bu konular, projelerin dağıtımı ve kullanımı ile ilgili önemli konulardır ve projelere katkı yaparken dikkate alınması gereken konulardır.

Lisanslar hakkında daha fazla bilgi almak için, OpenTR’nin hazırladığı lisans rehberlerine göz atabilirsiniz.

3. NIH sendromundan kurtulun

NIH sendromu (Not Invented Here sendromu), bir kuruluşun dış kaynaklardan faydalanmak yerine, kendi iç kaynaklarını kullanmayı tercih etmesi durumudur. Bu durum, kuruluşların açık kaynak projelere katkı yapmalarını engelleyebilir.

NIH sendromunun bir başka yönü de, mevcutta zaten olan ve sektörde kullanılan bir açık kaynak projeye katkı yapmaya odaklanmak yerine, kontrol edebileceğiniz ve yönetebileceğiniz bir projeyi başlatmayı tercih etmektir. “Hadi içerideki şu projemizi açık kaynak yapalım!” şeklinde başlatılan çoğu proje başarısız olmaktadır. Onun yerine, sizin projenizde gerçekleştirdiğiniz özellikleri, küresel ölçekte kullanılan bir projeye katkı olarak vermeniz, hem sizin hem de projenin faydasına olacaktır.

4. İnsan kaynağı ve bütçe ayırın

Açık kaynak projelere katkı yapmak, zaman ve emek gerektiren bir süreçtir. Bu nedenle, projelere katkı yapmak için gerekli insan kaynağı ve bütçeyi ayırmayı, ekip üyelerinin kendi insiyatifine bırakmayıp, kuruluş seviyesinde belirlemek önemlidir.

Bunlar için örnek olarak, %20 projesi gibi projeler oluşturabilir, ekiplerin açık kaynak projelere katkı yapmalarını teşvik edebilir ve projelere katkı yapmak için gerekli zamanı ve bütçeyi ayırabilirsiniz. Bu zaman ve bütçe, kağıt üstünde kayıp gibi görünse de, açık kaynak projelere katkı yapmanın kuruluşunuz için uzun vadede sağlayacağı faydaları göz önünde bulundurarak, bu kayıpların aslında bir yatırım olduğunu unutmayın.

5. Çalışma kültürü değişimi

Açık kaynak projelere katkı yapmak, kuruluşunuzun çalışma kültüründe değişiklikler yapmanızı gerektirebilir. Bu değişiklikler, kuruluşunuzun açık kaynak projelere katkı yapmaya hazır olmasını sağlar ve projelere katkı yapmanın daha etkili ve verimli olmasını sağlar. Aynı zamanda, daha önce de bahsettiğimiz gibi, kuruluşunuzun hem teknik hem de organizasyonel süreçlerini geliştirir.

Örneğin, açık kaynak projelerde kullanılan actionlar (CI/CD), pen-test, stable main (veya trunk based development) gibi konuları öğrenmek ve bu konuları kuruluşunuzda uygulamak büyük bir kazanç olabilir. Benzer şekilde, görev çekme sistemi ve birden fazla göz tarafından kontrol edilen bir geliştirme süreci hakkında tecrübe kazanmak için açık kaynak projelerde zaman geçirmek, kuruluşunuzun gelişimine katkıda bulunabilir.

6. “Nasıl ölçülecek?” konusunu düşünün

Büyük bir kuruluşsanız, açık kaynak projelere katkı yapmanın başarılı olup olmadığını ölçmek önemlidir. Bu nedenle, projelerin başarısını ölçmek için KPI’lar (Key Performance Indicators) belirlemek ve bu KPI’ları düzenli olarak ölçmek önemlidir.

Örnek olarak, projelere katkı yapma süresi, yapılan katkı miktarı, proje rollerinden birine atanma oranı gibi KPI’lar belirleyebilir ve bu KPI’ları düzenli olarak ölçebilirsiniz. Hatta, bu temel metriklere binaen, işe alım başarılarınızı, çalışan memnuniyetini ve müşteri memnuniyetini ölçebilir ve bu metriklere göre stratejilerinizi belirleyebilirsiniz.

7. Kurumsal iletişim

Kurumsal iletişiminiz açık kaynak projelere katkı yapmanızı desteklemelidir. Bu nedenle, hem içeride hem de dışarıda kurumsal iletişim stratejileri belirlemek ve bu stratejileri uygulamak önemlidir.

Kuruluş içerisinde insan kaynakları birinizin liderliğinde farkındalık yaratmalı ve çalışma kültürü değişimini destekleyecek faaliyetler düzenlemelidir. Bu faaliyetler arasında eğitimler vermek, açık kaynak projelere katkı yapma sürecini desteklemek ve projelerde çalışanları teşvik etmek yer alabilir.

Dışarıda ise, PR faaliyetleri düzenlemek, projelere sponsor olmak ve etkinliklere katılmak, kuruluşunuzun açık kaynak projelere katkı yapma sürecini destekler ve projelerin başarısını artırır. Aynı zamanda kuruluşunuzun yaptığı katkıları duyurmak, müşterileriniz, iş ortaklarınız ve yatırımcılarınız arasında daha iyi bir itibar oluşturmanıza yardımcı olur.

8. Catalyst (mentor) bulun

Açık kaynak projelere katkı yapmak, kuruluşunuz için yeni bir süreç olabilir. Bu nedenle, bu süreci yönetmek ve projelerde başarılı olmak için bir catalyst bulmanız önemlidir. Bu catalyst, dışarıdan bir danışman olabileceği gibi, kuruluş içinden bir lider de olabilir. Bu kişi, projelerdeki gelişmeleri takip eder, projelerdeki sorunları çözer ve projelerdeki katılımcıları teşvik eder. Aynı zamanda da, içerideki katkı yapanlar arasından kendine benzer mentorlar yetiştirir.

9. Champion yetiştirin

Önceki maddede bahsedilen catalyst’lerin bir görevi de, kuruluş içerisinde kendi rolünü uzun vadede teslim edebileceği ve ekipler ile kendisi arasında bağ kurabileceği champion’lar yetiştirmektir. Bu champion’lar, özetle kuruluş içerisindeki mentorlardır ve açık kaynak projelere katkı yapma sürecini desteklerler.

Sonraki adımlar

Açık kaynak projelere katkı yapmanın kuruluşunuz için faydalarını anladıktan sonra, bu süreci başlatmak için aşağıdaki adımları takip edebilirsiniz:

• OSPO (Open Source Program Office) kurma
• ISO 5230 OpenChain standardına hazır olma

2.2 - Birey Başlangıç Rehberi

Seviyeni seç

Açık kaynak katkısına istekliyim, ama teknik yetkinliğim yok

Açık kaynağın ne olduğunu, açık kaynağa nasıl katkı yapacağımı ve nelere ihtiyaç duyacağımı öğrenmek istiyorum.

Seç

Açık kaynağa katkı yapmak istiyorum

Programlamayı yeterince biliyorum, teknik olarak yeterliyim. Ancak, açık kaynak projelere katkı yapmadım ve nereden başlayacağımı bilmiyorum.

Seç

Açık kaynağa katkı yapıyorum

Zaten bir açık kaynak projeye katkıda bulunuyorum ve liderlik yapmak istiyorum.

Seç

Açık kaynak katkısına istekliyim, ama teknik yetkinliğim yok

Giriş

OpenTR’nin hazırladığı bireyler için açık kaynağa başlangıç rehberine hoşgeldin!

Rehberin bu kısmında, açık kaynağa en baştan başlayacağız.

Herhangi bir kısımda bize ulaşıp yardım almak istersen, https://opentr.foundation/contact/ adresinde yazılan iletişim seçeneklerinden birisi ile bize ulaşabilirsin.

Yol Haritan

1. Açık kaynak hakkında bilgi sahibi ol

Açık kaynağın tanımı, terimleri ve tarihçesi gibi bilgileri öğrenmek için, Açık Kaynağa Giriş belgelerimizi oku.

2. Teknik yetkinlik kazan

Açık kaynak projelere katkı yapmanın çeşitli yöntemleri var. Öncelikle kod katkısı yapma konusundan bahsedeceğiz. Diğer katkı çeşitleri için belgemizin devamını incele.

Açık kaynak projelere katkı yapman için, öncelikle projelerde kullanılan teknik konularda yetkinlik kazanman gerek. Bu teknik konular hakkında internette yeterli kaynak bulunduğu için, burada sadece bunların listesini vereceğiz.

Git: Açık kaynak projelerin neredeyse tamamı Git kullanmakta. Git bir kod versiyonlama sistemi ve açık kaynak toplulukların kendi içinde bir çalışma süreci oluşturmasını sağlar. Git’i öğrenmek için Ali Özgür‘ün hazırladığı ücretsiz Türkçe Git 101 kitabını okuyabilirsiniz. Kitapta alıştırmalar da bulunmakta.

GitHub: Açık kaynak dünyası GitHub’da yaşıyor! GitHub, Git kullanan projelerin (neredeyse açık kaynak projelerin hepsi) barındırıldığı bir online sistemdir. Git öğrendikten sonra, GitHub da kullanmayı öğrenin. GitHub sadece kod barındırmayı sağlamıyor. Aynı zamanda, proje takibi, kod inceleme, tartışmalar gibi bir projede gerekli hemen herşeyi sağlıyor. Burada şu terimleri ve bunları GitHub’da nasıl gerçekleştirdiğini öğrenmen gerekiyor: issue, pull request (PR), code review.

Programlama dilleri: Açık kaynak projelere katkı yapmak istiyorsan, bir programlama dili de bilmen gerekiyor. Her dilde bir açık kaynak proje bulunsa da, daha etkili ve önemli projelere katkı yapabilmen için şu dillerden birisini iyi bilmeni tavsiye ederiz: Javascript/Typescript, Java, Python, Go, C#. Bu dilleri öğrenmek için internette birçok Türkçe kaynak mevcut.

İşletim sistemi ve platform öğren: Bilgisayar kullanıyorsan bir işletim sistemini zaten biliyorsundur, ama açık kaynak projelerde oldukça sık kullanılan Linux işletim sistemini öğrenmeni tavsiye ederiz. Benzer şekilde, programlama dili biliyor olabilirsin, ama platform da öğrenmeni tavsiye ederiz. Yani, Javascript bilen bir kişi Node bilmeyebilir. Bildiğin dili kullanabileceğin platformları araştır.

3. İngilizce öğren

Açık kaynak dünyası İngilizce konuşuyor. Aslında İngilizce yazışıyor. Senin de okuma ve yazma seviyesinde temel İngilizce öğrenmen gerekiyor. Bu göz korkutucu olsa da, aslında teknik İngilizce öğrenmek çok daha kolay. Ayrıca açık kaynak projelerde çok farklı ülkelerden ve kültürlerden insanlar olduğu için, idare eder bir İngilizce de işini görecektir.

4. Eğitim al

Açık kaynağı veya katkı gereksinimlerini en iyi öğrenme yöntemi aslında daha düzenli bir eğitim almak. Tavsiyemiz üniversite eğitimi!

Üniversite eğitiminin herkesin erişebileceği birşey olmadığının farkındayız. Ama aşağıda bahsedeceğimiz eğitimler daha erişilebilir.

42 Okulları: Türkiye Açık Kaynak Platformu bünyesinde faaliyet gösteren 42 Okulları’nın birkaç şubesi bulunmakta. Başvuran adaylar arasında sınav ile seçim yapılarak kabul alınan okullarda, ücretsiz olarak yazılım eğitimi veriliyor.

Udemy: Udemy, eğitmenlerin online olarak videolar ile ders verdiği bir site. Burada özellikle programlama dilleri için oldukça fazla Türkçe ders bulunmakta.

Youtube: Udemy kadar düzenli olmasa da, Youtube üzerinde de birkaç bölümden oluşan programlama dersleri var. Özellikle Folksdev benzeri kanallarda ve sonraki kısımlarda bahsettiğimiz topluluklarda oldukça kapsamlı dersler bulunmakta.

5.Türkiye’deki topluluklara katıl

Yeni başladığın için soruların olacak! Yol gösteren kişilere veya seninle aynı durumdaki kişilerin fikrini almaya ihtiyacın olacak!

Açık kaynak konusundaki soruların için OpenTR’nin iletişim kanallarından (Discord, Slack, vs.) bizimle iletişime geçebilirsin.

Programlama ile ilgili konularda ise, ilgili dil ve teknoloji ile ilgili topluluklarla iletişime geçmeni tavsiye ederiz.

Toplulukların listesine Türkiye’deki Yazılım Toplulukları sayfamızdan ulaşabilirsin.

Bu toplulukların çoğunun chat kanalları mevcut ve amaçları bilgi paylaşımı. Burada önemli olan konu, soru sorarken önden internet araştırması yapmak ve sonrasında çekinmemek! Merak etme herkes aynı yollardan geçti!

Aynı zamanda toplulukların çoğu, online veya fiziksel olarak farklı etkinlikler düzenliyor ve ücretsiz dersler de veriyor.

6. Etkinliklere katıl

Üstte bahsedilen toplulukların yaptıkları yayınların yanı sıra, Türkiye’de birçok yazılım etkinliği düzenlenmekte. Bunların çoğu ise tüm seviyelerden kişiler için.

Etkinliklere katılman hem benzer durumdaki kişiler ile tanışman için, hem de bağlam kazanman ve bilgiye maruz kalman için önemli. Konuşmaların tamamını anlamasan da, bilgiye maruz kalma sayesinde belirli bir aşamadan sonra kullanılan dili ve terimleri anlamaya başlayacaksın.

Bilinen etkinlikleri Türkiye’deki Yazılım Etkinlikleri sayfamızdan bulabilirsin.

Açık kaynağa katkı yapmak istiyorum

Giriş

OpenTR’nin hazırladığı bireyler için açık kaynağa başlangıç rehberine hoşgeldin!

Rehberin bu kısmında, açık kaynak hakkında bilgi sahibi olduğunu ve teknik yeterliliğe sahip olduğunu varsayıyoruz. Dolayısıyla, açık kaynak projelere katkı için hazır olduğunu düşünüyoruz. Eğer bu durumda değilsen, bir önceki aşama için hazırladığımız yol haritasını okuman iyi olacaktır.

Her durumda, açık kaynağın tanımı, terimleri ve tarihçesi gibi bilgileri öğrenmek için, Açık Kaynağa Giriş belgelerimizi okumanı tavsiye ederiz.

Herhangi bir kısımda bize ulaşıp yardım almak istersen, https://opentr.foundation/contact/ adresinde yazılan iletişim seçeneklerinden birisi ile bize ulaşabilirsin.

Neden açık kaynak katkısı?

Açık kaynak katkısı yapmak, kendini geliştirmenin ve yazılım geliştirme sürecini öğrenmenin en iyi yollarından birisidir.

Açık kaynak katkısı yaparak, yazılım geliştirme sürecini öğrenirken aynı zamanda bir topluluğun bir parçası olursun.

Ancak, daha önce hiç açık kaynak katkısı yapmadıysan, bu süreç biraz kafa karıştırıcı olabilir. Bu rehber, açık kaynak katkısı yapmaya başlamak için ihtiyacın olan bilgileri sağlamak için hazırlandı.

Açık kaynak kullanmanın faydalarını, Açık Kaynağın Bireyler için faydaları yazımızda bulabilirsin. Ancak, katkı yapmak, kullanmanın bir atım ötesine geçmek anlamına gelir.

Becerilerini Geliştir

Açık kaynak projelere katkıda bulunmak, yazılım geliştirme becerilerini geliştirmenin harika bir yoludur. Farklı kod tabanları üzerinde çalışarak, yeni programlama teknikleri ve araçları öğrenebilirsin. Ayrıca, hata ayıklama ve problem çözme becerilerini de geliştirme fırsatı yakalarsın.

Özgeçmişini Güçlendir

Açık kaynak projelere katkıda bulunmak, özgeçmişini güçlendirmenin de harika bir yoludur. Potansiyel işverenler, bu tür projelere katılmış olmanı, problem çözme ve iş birliği yapma becerilerine sahip olduğunun bir göstergesi olarak göreceklerdir.

Bir Topluluğun Parçası Ol

Bu projeler, dünya çapında geliştiricilerden oluşan bir topluluğa katılma imkanı sunar. Bu topluluktan yeni şeyler öğrenebilir, diğer geliştiricilerle bağlantı kurabilir ve iş birliği yapabilirsin.

Deneyim Kazan

Açık kaynak projelere katkıda bulunmak, gerçek dünya projelerinde yer alma deneyimi kazanmak için de harika bir yoldur. Bu sayede, yazılım geliştirme yaşam döngüsünün tüm aşamalarını deneyimleme şansı yakalarsın.

Etki Yarat

Açık kaynak projelere katkıda bulunmak, kullandığın yazılımları geliştirmeye ve diğer insanlara fayda sağlamaya yardımcı olmanın bir yoludur. Kullanıdığın projelere geri verimde bulunarak, bu projelerin daha iyi hale gelmesine katkıda bulunabilirsin.

İlk yapman gerekenler

Oryantasyon

Öncelikle, hazırladığımız Açık Kaynağa Giriş belge serisini oku.

Bu belgeler sadece katkı yapmak isteyenler için değil, açık kaynak projeler hakkında genel bilgi edinmek isteyenler için de faydalıdır.

Öğrenme Kaynaklarına bak

Açık kaynak projelere katkıda bulunmak için ihtiyacın olan becerileri öğrenmek için çeşitli kaynaklar mevcut.

Seçtiğimiz bazı kaynaklara göz atabilirsin:

• 📖 Açık Kaynağa Nasıl Katkıda Bulunulur

• 📖 Do you want to start contributing to open source and need help figuring out where to begin?

• 📖 Getting started with contributing to open source

• ▶ How to Find Good First Issues in Open Source?

Mentorluk almayı dene

Mentorluk, açık kaynak projelere katkıda bulunmak isteyenler için harika bir yoldur. Bir mentör, sana yol gösterir, sorularını yanıtlar ve katkılarını inceleyerek geri bildirimde bulunur. Aslında, mentorluk almak, açık kaynak projelere katkıda bulunmanın en iyi yoludur.

Bir açık kaynak proje topluluğu içindeki bir mentordan hem açık kaynak kültürü hem de projenin kod tabanı hakkında bilgi alabilirsin.

Ancak, senin de zamanının sınırlı olduğu gibi herkesin zamanı sınırlıdır ve birçok açık kaynak projenin mentorluk programları yoktur. Bu yüzden, mentorluk almak için biraz çaba harcaman gerekebilir.

Mentorluk almak için en güzel yöntem, bir programa başvurmak olacaktır.

Aşağıda, başvurabileceğin bazı örnek programları listeledik:

İnternette araştırma yaparak farklı birçok program bulabilirsin. Yukarıdaki listelediklerimiz bizim önerdiğimiz programlardır.

Bu programlar mentorluk için tek yol değil! Açık kaynak projelerin Slack, Discord, IRC gibi topluluk kanallarına katılarak da mentorluk alabilirsin. Bu topluluklarda, projenin kod tabanı hakkında sorular sorabilir, yardım isteyebilir ve katkılarını inceleyerek geri bildirim alabilirsin.

Hatta, bazı projelerin kendine özgü mentorluk programları olabilir. Bu yüzden, katkı yapmak istediğin projenin topluluk kanallarına katılarak mentorluk almak için bir adım atabilirsin.

Katkıya hazır mısın?

Katkıya hazır hissediyorsan, aslında yapman gereken üç şey var:

1. Proje seç
2. İlk görevini belirle
3. Topluluk ile etkileşimde bulun

Proje seç

“Proje seç” demek kolay, biliyoruz. Ama aslında, katkı yapmak istediğin projeyi seçmek, katkı yapmaya başlamak için en önemli adımdır.

Peki, hangi projeyi seçmelisin? Bunlar için aşağıda birkaç öneri hazırladık ve bu öneriler yukarıdan aşağıya doğru önem sırasına göre sıralanmıştır:

1. Kullandığın bir projeye katkıda bulunmaya çalışabilirsin. Bu en mantıklı seçenek olabilir çünkü projeyi zaten kullanıyorsun ve projenin eksiklerini, hatalarını veya iyileştirilebilecek yönlerini biliyorsun.

2. Bir foundation altındaki projeleri seçmeye çalışabilirsin. Bu projeler genellikle daha organize ve daha fazla kaynağa sahiptir. Örnek olarak, Apache Software Foundation, Eclipse Foundation ve Linux Foundation altındaki projeleri seçebilirsin.

3. Proje dokümantasyanuna ve GitHub issue’larına baktığında, yeni katkıya başlayanlar için yeterli dokümantasyon ve yardım sunan projeleri seçebilirsin. Bu projeler genellikle “good first issue” etiketi ile işaretlenmiş görevler sunarlar. Bu tarz görevleri ve projeleri, https://goodfirstissues.com/ gibi sitelerde bulabilirsin.

4. Stratejik projeleri seçebilirsin. Örneğin, kariyer hedeflerine uygun projeleri seçebilirsin. Eğer bir teknolojiye veya dile hakim olmak istiyorsan, o teknolojiyi veya dili kullanan projeleri seçebilirsin.

5. Etrafında hype olan projeleri seçebilirsin. Bu projeler genellikle daha fazla katılımcıya sahiptir ve bu sayede daha fazla yardım alabilirsin. Günümüzde özellikle yapay zeka ve cloud teknolojileri hakkındaki projeler çok popülerdir.

Bu aşamada OpenTR’ye ulaşabilir ve projen seçimi konusunda yardım alabilirsin.

Biliyoruz proje seçimi çok zor. Çünkü projenin teknik detaylarını bilmiyorsun ve projenin topluluğu ile etkileşimde bulunmadın. Ayrıca, belki de proje yeterli olgunluğa ulaşmıştır ve yeni katkı yapmak oldukça zor olabilir.

O yüzden belki de bir projeyi değil de sana uygun bir görevi bulman ve ondan sonra üstte bahsettiğimiz önerileri de göz önünde bulundurarak projeyi seçmek daha mantıklı olabilir.

Görev bul

Yukarıda da bahsettiğimiz gibi, doğrudan bir projeyi seçmek yerine, bir görev bulmak ve ondan sonra projeyi seçmek daha kolay olabilir.

Projeler çoğunlukla “good first issue” etiketi ile işaretlenmiş görevler sunarlar. Bu görevler genellikle yeni katkı yapmaya başlayanlar için uygun olacak şekilde hazırlanmıştır.

Aşağıda sıraladığımız kaynaklarda, bu tarz görevleri bulabilirsin:

• 📖 Good First Issues: Tüm GitHub projelerindeki “good first issue” etiketli görevleri listeleyen bir platform.

• 📖 CLOTributor: CNCF altındaki projelerdeki “good first issue” etiketli görevleri listeleyen bir platform.

Başka örnek kaynaklar için, https://opensource.guide/tr/how-to-contribute/ adresindeki “Katkıda bulunacak bir proje bulma” bölümüne bakabilirsin.

Bu sitelerde, programlama dili, teknoloji, proje kategorisi gibi kriterlere göre filtreleme yaparak, sana uygun görevleri bulabilirsin. Unutma, Proje seç bölümünde önemine göre sıraladığımız kriterleri de göz önünde bulundur!

Ayrıca, görev seçimi oldukça zor olabilir. Bu yüzden, OpenTR’ye ulaşarak yardım alabilirsin. Benzer şekilde, Türkiye’deki diğer yazılım topluluklarına da danışabilirsin.

Görevi buldun, sırada ne var?

İlk yapacağın şey ev ödevini yapmak olmalı. Görevin gereksinimleri ve proje hakkında fikir sahibi olmalısın.

Örneğin, proje hakkında öncelikle projenin ne işe yaradığı, hangi problemi çözdüğü, kimlerin kullandığı gibi genel bilgileri öğrenmelisin. Sonrasında kendi ortamında projeyi çalıştırmalı ve projenin kod tabanını incelemelisin.

Sonrasında ise, doğrudan işe koyulmak yerine, proje topluluğuna katılarak projenin topluluğu hakkında bilgi sahibi olmalısın. Bu sayede, projenin kod tabanı hakkında sorular sorabilir, yardım isteyebilir ve katkılarını inceleyerek geri bildirim alabilirsin.

Bunları yaptıktan sonra, tercihen GitHub issue’su üzerinden anlamadığın yerleri sorarak, görevin gereksinimlerini tam olarak anlamalısın. Herşeyi anladıysan da, yapmaya başlamadan önce, yapmak istediğin şeyleri listeleyip geri bildirim isteyebilirsin. Sonrasında, işe koyulup PR gönderebilirsin!

Toplulukla etkileşimde bulunmak, açık kaynak projelere katkıda bulunmanın en önemli adımlarından birisidir. Bunu GitHub issue’su üzerinden yapabileceğin gibi, projenin Slack, Discord, IRC gibi topluluk kanallarına katılarak da yapabilirsin. Ancak, kişilere özelden yazmamaya özen göstermelisin!

İlk görevi tamamladın, ya sonra?

Sıradaki görev için hazırsın! Ancak, artık daha fazla sorumluluk alabilirsin…

Proje toplantılarına katılabilir, proje dokümantasyonunu güncelleyebilir, proje topluluğuna yardım edebilir, proje yönetimine katkıda bulunabilir, proje içindeki diğer katkıda bulunanlara mentorluk yapabilirsin. Hepsini yapmak hemen mümkün olmayabilir, ama zamanla bunları yapabileceğinden emin ol!

Burada ayrıca bahsetmek istediğimiz bir nokta da, proje toplantılarına katılmanın faydaları. Eğer proje topluluğu online video görüşmesi yapıyorsa, bu toplantılara katılmanı öneririz. Bu toplantılar, projenin geleceği hakkında bilgi sahibi olmanı sağlar ve projenin topluluğu ile daha yakın ilişkide olmanı sağlar. İlk başta herşey çok karışık gelse de, bilgiye maruz kalmak bile büyük etki yaratabilir.

Biliyoruz kolay değil

Tüm bunların kolay olmadığını ve kafa karıştırıcı olduğunu biliyoruz. Ama, bu süreçte OpenTR’ye ulaşarak yardım alabilirsin. Slack ve Discord kanallarımız üzerinden, diğer katkıda bulunanlardan yardım isteyebilirsin.

Açık kaynağa katkı yapıyorum

Giriş

OpenTR’nin hazırladığı bireyler için açık kaynağa başlangıç rehberine hoşgeldin!

Rehberin bu kısmında, açık kaynağa zaten katkı yaptığını varsayıyoruz. Eğer bu durumda değilsen, bir önceki aşama veya daha önceki aşama için hazırladığımız yol haritalarını okuman iyi olacaktır.

Her durumda, açık kaynağın tanımı, terimleri ve tarihçesi gibi bilgileri öğrenmek için, Açık Kaynağa Giriş belgelerimizi okumanı tavsiye ederiz.

Herhangi bir kısımda bize ulaşıp yardım almak istersen, https://opentr.foundation/contact/ adresinde yazılan iletişim seçeneklerinden birisi ile bize ulaşabilirsin.

Bize ulaş

Zaten açık kaynak projelere katkıda bulunuyorsan, zaten OpenTR’nin insanları ulaştırmak istediği noktadasındır. Ancak, yapabileceğin şeyler hala var!

Öncelikle, bu yetkinliğini kullanarak çevrendekiler için bir mentör olabilirsin. Açık kaynak projelere katkıda bulunmak isteyenlere yardımcı olabilir, onlara yol gösterebilir ve onları destekleyebilirsin.

OpenTR’ye ulaşırsan, senin yetkinliğini kullanarak başkalarına yardımcı olman için fırsatlar sunabiliriz. Ayrıca, senin gibi açık kaynak projelere katkıda bulunan diğer kişilerle tanışmanı sağlayabiliriz.

Bununla beraber, sadece katkı yapmakla kalmayıp, açık kaynak projelerin topluluklarında liderlik yapabilirsin. Projeyi yönlendirebilir, topluluğu yönetebilir ve projenin geleceği hakkında kararlar alabilirsin. Bunlar için de sürekli ve tutarlı katkılar yapman gerekecektir.

Liderlik

Açık kaynak projelerin topluluklarında liderlik yapmak, katkıda bulunmanın bir sonraki adımı olabilir. Bu, projenin geleceği hakkında kararlar almanı, topluluğu yönlendirmeni ve projenin başarısını sağlamanı gerektirir.

Peki liderlik yolunda neler yapabilirsin?

• Proje toplantılarında aktif olarak yer alabilir ve sorumluluk alabilirsin.
• Başka insanların PR’larını inceleyerek geri bildirimde bulunabilirsin.
• Projenin katkı kılavuzunu yeni katkıda bulunmak isteyenlere yardımcı olacak şekilde güncelleyebilirsin.
• Proje topluluğunda mentorluk yapabilirsin.
• Çatı gruplarda yer alabilir ve senin projenin beraber çalıştığı diğer projelerle etkileşimde bulunabilirsin.

Bütün bunları da, yine OpenTR ile irtibata geçerek yapabilirsin!

Türkiye’deki ekosisteme katkı

Türkiye’deki yazılım ekosisteminin gelişmesi için, yetkinliklerine kullanarak senin yapabileceğin çok şey var!

Öncelikle, OpenTR’nin açık kaynak mentorluk programı ATOM programında mentorluk yaparak, yeni katkıda bulunanlara yardımcı olabilirsin. Bu program, yeni katkıda bulunanlara yardımcı olmak isteyenler ile mentorluk yapmak isteyenler arasında bir köprü görevi görüyor.

Daha az zahmet gerektiren bir seçenekler ise şunlar:

• OpenTR’nin iletişim kanallarına katılman ve soruları yanıtlaman
• OpenTR’nin kendisine katkıda bulunman (belge, topluluk yönetimi, vb.)
• Türkiye’deki diğer yazılım topluluklarına katılman

Sırada ne var?

Evet, OpenTR olarak Türkiye’den açık kaynak projelere katkıda bulunanların sayısını artırmak istiyoruz, ancak bunu senin gibi açık kaynak projelere katkıda bulunan kişilerin yardımı olmadan başaramayız!

O yüzden seninle birlikte çalışmak istiyoruz. Eğer OpenTR’nin aktivitelerine istersen, https://opentr.foundation/contact/ adresinde yazılan iletişim seçeneklerinden birisi ile bize ulaşabilirsin.

3 - Türkiye'deki Yazılım Toplulukları

4 - Türkiye'deki Yazılım Etkinlikleri

5 - Diğer Belgeler

Bu büyüyen bir listedir.

Topluluklar

• TODO Group
  • OSPO 101
  • Farklı OSPO kılavuzları
• OpenUK
  • Anketler
  • Etkinlik video kayıtları
• Open Source Initiative
  • Haberler
• Open Source Guides
  • Katkıda bulunma rehberleri
  • Topluluk oluşturma ve yönetimi rehberleri
• Linux Fundation Research
  • Raporlar
• opensource.com
  • OSS 101
• Türkiye Açık Kaynak Platformu
  • Haberler

Hükümetler

• Türkiye - Açık Kaynak Kod Stratejisi
• Türkiye - 2023 Sanayi ve Teknoloji Stratejisi
• Türkiye - Dijital Dönüşüm Ofisi
• European Commission - Open source software strategy 2020-2023
• UK - Be open and use open source
• UK - Open Source, Open Standards and Re-Use: Government Action Plan

Akademi

• Türkiye’de Özgür ve Açık Kaynak Kodlu Yazılım Üretimi: Bireysel ve Sosyal Motivasyonların Karşılaştırmalı Analizi
• Özgür Açık Kaynak Yazılım Stratejilerinin Türkiye Bilgi Toplumu Hedefleri İçerisindeki Önemi

Diğer

• Kamu Kurumlarında Açık Kaynak Kodlu Yazılımların Kullanımı
• Açık Kaynak Hakkında 7 Yanlış İnanç
• Açık kaynak kültürü için temelleri ilkokul çağında atmalıyız

6 - OpenTR Hakkında

6.1 - Strateji

Strateji

OpenTR, Türkiye’de açık kaynak yazılıma ve beraberindekilere hem yatırım hem de katkı yapmayı artıracak bir oluşumdur.

Bu oluşum için belirlenen strateji, vizyon ve misyon aşağıda açıklanmıştır.

Özet olarak, odak alanlarımız üzerinde metodolojik ve time-boxed dönemler şeklinde çalışmalar yapılacaktır.

OpenTR’nin metodolojisi Metodoloji belgesinde açıklanmıştır.

Vizyon

OpenTR olarak, açık kaynak ve beraberindekilerin Türkiye’de gelişimi destekleme, işbirliğini artırma ve olumlu sosyal etki yaratma gücünü ciddiye alıyoruz.

Türkiye’de yazılım geliştirme ve teknoloji alanında teknik yeterliliği olan çok sayıda kuruluş ve birey olsa da, bu kuruluş ve bireylerin açık kaynak projeleri ve toplulukları ile ilgili çalışmaları ve katkıları çok sınırlıdır. Bu çalışmaları artırmak, Türkiye’nin teknoloji alanında daha da gelişmesini ve uluslararası alanda daha fazla görünür olmasını sağlayacaktır.

Doğrudan OpenTR çalışmaları ile birebir orantılı olmasa da, uzun vadede yukarıda bahsedilen kazanımların yazılım ekosistemimizde elde edilmesi, uluslararası alanda Türkiye’nin teknoloji alanında daha fazla söz sahibi olması, daha fazla yatırım alması, elindeki insan kaynağını daha iyi değerlendirmesi ve daha fazla istihdam yaratması sonuçlarını doğuracaktır.

Misyon

Bu vizyon doğrultusunda, Türkiye’de açık kaynak ve beraberindekilerin gelişimini desteklemek için çalışmalar yapıyoruz. OpenTR, kuruluşlar ve bireyler için ücretsiz ve bağımsız olarak belgeler, veri, rehberlik ve strateji sağlamaktadır.

OpenTR olarak inovasyonun açık kaynak projelerde olduğuna inanıyoruz. Bu projelere katkıda bulunmak ve hatta liderlik yapmak, Türkiye’nin inovasyon know-how’ını artıracaktır.

Ayrıca, ülkemizdeki açık kaynak katkı yapan sayısı henüz çok fazla olmadığı ve çok sayıda yeni başlayanın olacağı göz önüne alındığında, açık toplulukların yeni başlayanları ve her ülkeden farklı profillerdeki katılımcıları kabul etmesi, bu bireylerin ve kuruluşların başlangıçlarını kolay yapmasını sağlayacaktır.

OpenTR olarak Türkiye yazılım ekosistemini geliştirecek diğer oluşumlara, kapalı projelere veya kapalı topluluklara karşı olmamakla birlikte, bunları çalışma kapsamımıza almıyoruz.

Odak Alanlarımız

Açık Kaynak

Açık kaynak teknolojileri, Türkiye’de teknoloji geliştirme kültürünün yaygınlaşmasını sağlayacak bir araçtır. Açık kaynak teknolojilere katkı yaparak Türkiye’de mühendisliğin, inovasyonun ve yaratıcılığın ilerlemesini hedeflemekteyiz. OpenTR, Türk kuruluşları ve bireylerin açık kaynak projelerine katkıda bulunmalarını teşvik eder ve bu projelere katkı sağlamalarına yardımcı olacak kaynaklar sağlayacaktır.

Açık Topluluk

Açık topluluklar, katılımcıların birbirleriyle işbirliği yaparak birlikte çalıştıkları, birbirlerinden öğrendikleri ve birbirlerini destekledikleri yerlerdir. Açık kaynak teknolojilerindeki gelişmelerin ve yeniliklerin çoğu açık topluluklar tarafından gerçekleştirilir. OpenTR olarak açık toplulukların oluşma ve yürütme modelleri hakkında rehberlik kaynakları sunarak bu topluluklarda yer alan ve hatta liderlik yapan Türk kuruluş ve şahısların sayısını artırmayı hedeflemekteyiz.

Açık İşbirliği

Açık teknoloji ve açık topluluk kavramları nasıl sorusunun cevabını verse de, şirketlerin ve bireylerin Türk teknoloji ekosistemine faydası için Türkiye özelinde işbirliğini artırmasını bu odak alanındaki çalışmalarımız ile hedeflemekeyiz. Stratejik olarak şirketlerin ve bireylerin hangi proje ve topluluklarda beraber çalışabileceğini belirlemek ve bu işbirliklerini desteklemek, OpenTR’nin bu odak alanındaki çalışmalarının temelini oluşturmaktadır.

Çıktılar

OpenTR olarak, aşağıdaki çıktıları sağlamayı hedeflemekteyiz:

• Türkiye’de açık kaynak durum analizi
• Kuruluşlar için açık kaynak strateji belgeleri
• Bireyler için açık kaynak rehberlik belgeleri
• Vaka çalışmaları
• Açık işbirliğini katalize eden kuruluşlar ve bireyler için rehberlik belgeleri
• Açık kaynak ile ilgili tanımlar, kavramlar ve terminoloji ile ilgili Türkçe kaynaklar
• Açık kaynağa katkı için mentorluk programları

OpenTR Mindmap

mindmap
((OpenTR))
  Persona
  ::icon(fa fa-user)
    Birey
    ::icon(fa fa-user)
    Kuruluş
    ::icon(fa fa-building)
  Odak Alanları
  ::icon(fa fa-bullseye)
  Belgeler
  ::icon(fa fa-book)
  Aktiviteler
  ::icon(fa fa-tasks)
  Metodoloji
  ::icon(fa fa-flask)

Odak alanları

mindmap
((Odak Alanları))
  Açık Kaynak
  ::icon(fa fa-code)
    Projeler
    ::icon(fa fa-code)
      Küresel Projeler
      ::icon(fa fa-globe)
      Yerel Projeler
      ::icon(fa fa-map-marker)
    Teknik Bilgi
    ::icon(fa fa-code)
  Açık Topluluklar
  ::icon(fa fa-users)
    Topluluklara Katılma
    ::icon(fa fa-users)
    Topluluk Yönetimi
    ::icon(fa fa-users)
    Topluluk Oluşturma
    ::icon(fa fa-users)
    Topluluk Liderliği
    ::icon(fa fa-users)
  Açık İşbirliği
  ::icon(fa fa-handshake)
    Projeleri Belirleme
    ::icon(fa fa-handshake)
    Ortakları Belirleme
    ::icon(fa fa-handshake)

Araştırma

mindmap
((Araştırmalar))
  Sektör Araştırması
    ::icon(fa fa-industry)
      Anketler
      ::icon(fa fa-clipboard-list)
        Analizler
        ::icon(fa fa-magnifying-glass-chart)
  Literatür Taraması
  ::icon(fa fa-file-lines)
    ABD Politikaları Taraması
    ::icon(fa fa-file-lines)
    AB Politikaları Taraması
    ::icon(fa fa-file-lines)
    TR Politikaları Taraması
    ::icon(fa fa-file-lines)
    Benzer Girişimler
    ::icon(fa fa-file-lines)

Belgeler

mindmap
((Belgeler))
    Başlangıç Rehberleri
    ::icon(fa fa-book-open)
      Persona
      ::icon(fa fa-user)
    Tanımlar
      ::icon(fa fa-book-open)
      Açık XYZ Nedir?
      ::icon(fa fa-question-circle)
      Lisans Tipleri
      ::icon(fa fa-file-alt)
      Katkı Nedir?
      ::icon(fa fa-hands-helping)
    Strateji Belgeleri
    ::icon(fa fa-bullseye)
      Persona
      ::icon(fa fa-user)
      Hedefler
      ::icon(fa fa-bullseye)
    Raporlar
    ::icon(fa fa-file-lines)
    Neden?
    ::icon(fa fa-question-circle)
    Nasıl?
    ::icon(fa fa-question-circle)
    Engeller
    ::icon(fa fa-question-circle)
    Vaka Çalışmaları
    ::icon(fa fa-project-diagram)
      Birey
      ::icon(fa fa-user)
      Kuruluş
      ::icon(fa fa-building)

Metodoloji

mindmap
((Metodoloji))
  Dönemler
  ::icon(fa fa-calendar)
  Araştırma Odaklı
  ::icon(fa fa-search)
  Public Raporlar
  ::icon(fa fa-file-lines)
  Belge Odaklı
  ::icon(fa fa-book)

Aktiviteler

mindmap
((Aktiviteler))
  Etkinlikler
  ::icon(fa fa-calendar)
    Toplantılar
    ::icon(fa fa-users)
    Konferanslar
    ::icon(fa fa-microphone)
    Hackathonlar
    ::icon(fa fa-laptop-code)
    Yayınlar
    ::icon(fa fa-video)
    Podcastler
    ::icon(fa fa-podcast)
  Vaka Çalışmaları
  ::icon(fa fa-project-diagram)
  Araştırmalar
  ::icon(fa fa-search)
    Anketler
    ::icon(fa fa-clipboard-list)
    Veri Madenciliği
    ::icon(fa fa-database)
  Mentorluk
  ::icon(fa fa-chalkboard-teacher)
    Senkron Mentorluk
    ::icon(fa fa-user-graduate)
    Asenkron Mentorluk
    ::icon(fa fa-user-graduate)
  Haberler
    ::icon(fa fa-newspaper)
    OpenTR Duyuruları
    ::icon(fa fa-bullhorn)
    Türkiye'den açık kaynak katkı haberleri
    ::icon(fa fa-bullhorn)

Persona

mindmap
((Persona))
  Birey
  ::icon(fa fa-user)
    Profesyonel
    ::icon(fa fa-code)
    Hobbyist
    ::icon(fa fa-paint-brush)
    Akademisyen
    ::icon(fa fa-user-graduate)
    Öğrenci
    ::icon(fa fa-user-graduate)
    Yönetici
    ::icon(fa fa-user-tie)

Kapsam Dışı

mindmap
((Kapsam Dışı))
  Kapsam Dışı Projeler
    ::icon(fa fa-code)
    Tek Kişilik Projeler
    ::icon(fa fa-map-marker-alt)
  Kapsam Dışı Etkinlikler
    ::icon(fa fa-bullseye)
    Açık kaynak yazılım geliştirmesi değil de kullanımı ile ilgili promotion
    ::icon(fa fa-laptop)
    OpenTR bünyesinde proje geliştirilmesi
    ::icon(fa fa-code)
    OpenTR bünyesinde teknik eğitimler, teknik mentorluk vb. etkinlikler
    ::icon(fa fa-chalkboard-teacher)

6.2 - Metodoloji

Metodoloji

OpenTR’nin strateji belgesi hedefleri belirlemekte ancak burada belirtilen metodoloji ise bu belirlenen hedeflere nasıl uygun çalışmalar yapılacağını belirtmektedir.

OpenTR, 6 aylık dönemler halinde çalışmaktadır. Her dönemde, öncelikle üzerinde çalışılacak konular belirlenmekte ve bu konular için veri toplanmakta ve analiz yapılmaktadır.

Veri ve analiz doğrultusunda, dönem için çalışmalar belirlenmekte ve sonrasında bu çalışmalar gerçekleştirilmektedir. Çalışmalar OpenTR’nin web sitesinde yayınlanmakta ve GitHub sayfasında açık kaynak olarak paylaşılmaktadır.

Her dönem sonunda aktiviteler bir rapor şeklinde paylaşılmaktadır.

Dönem hedefleri, çıktıları ve raporlarının bulunduğu dönem belgeleri için Dönemler sayfasına bakabilirsiniz.

  %%{
  init: {
  'theme': 'base',
  'themeVariables': {
  'primaryColor': '#FAFAFA',
  'primaryTextColor': '#333333',
  'primaryBorderColor': '#333333',
  'lineColor': '#666666',
  'secondaryColor': '#00FF00',
  'tertiaryColor': '#0000FF',
  'fontFamily': "Open Sans",
  'fontSize': '1rem'
  }
  }
  }%%

  flowchart TD
  Start(fa:fa-car OpenTR oluşum başlangıcı) --> TermStart(fa:fa-play Dönem başlangıcı)
  TermStart --> Analysis(fa:fa-magnifying-glass-chart Anket ve ihtiyaç analizi)
  Analysis --> Strategy(fa:fa-bullseye OpenTR dönem çalışma stratejisi)
  Strategy --> Documents(fa:fa-book Rehber ve strateji belgeleri hazırlama)
  Documents --> Report(fa:fa-file-lines Rapor hazırlama)
  Report --> IterationEnd(fa:fa-flag-checkered Dönem sonu)
  IterationEnd --> TermStart

Dönemler

    %%{init: { 'logLevel': 'debug', 'theme': 'default', 'themeVariables': {
    'cScale0': '#666',
    'cScale1': '#CCC'
    } } }%%
    timeline
    section 2023
        Mayıs : 2023 1. Dönem başı (oluşum başlangıcı)
        Haziran : 2023 1. Dönem sonu : Rapor yayını
        Temmuz : 2023 2. Dönem başı
        Aralık : 2023 2. Dönem sonu : Rapor yayını
    section 2024
        Ocak : 2024 1. Dönem Başı
        Haziran : 2024 1. Dönem sonu : Rapor yayını
        Temmuz : 2024 2. Dönem başı
        Aralık : 2024 2. Dönem sonu : Rapor yayını

6.3 - OpenTR'ye Katkı Rehberi

Ne Yapabilirim?

Genel olarak, yapılacak görevleri OpenTR’nin GitHub projelerinde görebilirsiniz: https://github.com/orgs/OpenTRFoundation/projects.

OpenTR ekibi çoğunlukla asenkron çalışmaktadır. Çalışmalar GitHub, Slack ve email üzerinden yürümektedir. Ancak, belirli aralıklarda online toplantı da yapılmaktadır. Toplantılarımız herkese açık bir şekilde yapılmaktadır. Katılıp kendinizi tanıtabilir, katkıda bulunabilirsiniz. …veya sadece dinleyebilirsiniz de.

Toplantılarımız ile ilgili daha fazla bilgi için Toplantılar sayfasına bakınız.

OpenTR ile iletişime geçmek için iletişim sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.

Kuruluş olarak:

• Açık kaynak katkı hikayenizi, ekosistemi hakkında veri toplamamız ve analizimizin gelişmesi için, bizimle beraber bir vaka çalışması yaparak paylaşın. Engeller, zorluklar, başarılar ve önerilerinizle birlikte.
• Rehberlerimiz ve strateji belgelerimiz hakkında geri bildirimde bulunun, sizin durumunuzda nasıl kullanılabileceğini veya neden kullanılamayacağını anlamamıza yardımcı olun
• Çalışanlarınızı OpenTR’ye katkıda bulunmaya teşvik edin
• Tartışma forumumuzda açık bir şekilde yeni bir tartışma başlatın
• Slack üzerinden bizimle iletişime geçin

Birey olarak:

• Bireysel veya şirket açık kaynak hikayenizi bizimle beraber bir vaka çalışması yaparak paylaşın. Bu sayede, elimizdeki veriler ve analizimiz gelişecek.
• Rehberlerimiz ve strateji belgelerimiz hakkında geri bildirimde bulunun, sizin durumunuzda nasıl kullanılabileceğini veya neden kullanılamayacağını anlamamıza yardımcı olun
• OpenTR adına bir birey/kuruluş ile anket çalışması yapın
• Çalıştığınız kuruluşu OpenTR’ye katkıda bulunmaya teşvik edin
• Görevlerimizi takip ettiğimiz proje panolarımızda yer alan bir görevi tamamlayın
• Yeni bir rehber veya strateji belgesi oluşturun veya mevcut bir belgeyi güncelleyin
• Tartışma forumumuzda açık bir şekilde yeni bir tartışma başlatın
• Slack üzerinden bizimle iletişime geçin
• Sosyal medyadan bizi takip edin

Katkıda bulunmak istediğinize dair bizimle çalışma grubu toplantılarımızda veya asenkron bir şekilde tartışma forumumuz üzerinden iletişime geçebilirsiniz. Sizin için en uygun yöntemi beraber seçelim.

Özel olarak email ile de iletişime geçebilirsiniz.

Web sitesine katkıda bulunma

OpenTR’nin web sitesi Hugo ve Docsy teması kullanılarak hazırlanmıştır. Websitesi Netlify üzerinde barındırılmaktadır.

Yaptığınız değişiklik için bir pull request açabilirsiniz. Pull request’iniz onaylandıktan sonra değişiklikleriniz websitesine yansıyacaktır.

Kendi bilgisayarınızda websitesini çalıştırmak için:

• Hugo kurun
• Bu Git repository’sinin dizininde Hugo’yu çalıştırın: hugo server
• Tarayıcınızdan http://localhost:1313 adresine gidin
• Değişikliklerinizi kontrol edin

7 - Çalışma Dönemleri

7.1 - 2023 yılı 1. Çalışma Dönemi

Bu dönemde OpenTR’nin ilk adımları atılacaktır. OpenTR, Türkiye’de açık kaynak yazılıma ve beraberindekilere hem yatırım hem de katkı yapmayı artıracak bir oluşum olacaktır.

Bu dönemde OpenTR’nin kendisinin stratejisi ve metodolojisi belirlenecek, çalışma ortamı seçilecektir.

Dönem Hedefleri

• İsim belirlenmesi
  • Uygun renkler, kavramlar ve logo belirlenmesi
  • Domain belirlenmesi
  • Domain’in ve sosyal medya hesaplarının alınması
• OpenTR’nin ilk adımları
  • OpenTR’nin kendisinin stratejisinin ve metodolojinin belirlenmesi
  • Ortam seçilmesi
• Seçilen ortamın hazırlanması
• Lisans seçimi

mindmap
OpenTR Başlangıç
  İsim, domain, vs.?
    ::icon(fa fa-font)
      Renkler?
      ::icon(fa fa-paint-brush)
      Logo?
      ::icon(fa fa-image)
      Domain?
      ::icon(fa fa-globe)
  
  Strateji / Konsept?
  ::icon(fa fa-bullseye)
    Hedef kitle?
    ::icon(fa fa-users)
    Odak alanları?
    ::icon(fa fa-bullseye)
    Çıktılar?
    ::icon(fa fa-tasks)
    Neler kapsam dışı?
    ::icon(fa fa-ban)
  
  Metodoloji?
  ::icon(fa fa-flask)
    Planlama ve İş takibi
    ::icon(fa fa-tasks)
        GitHub issues + GitHub projects?
        ::icon(fab fa-github)
        Trello?
        ::icon(fab fa-trello)
        Markdown?
        ::icon(fa fa-file-text)
    Release'ler
    ::icon(fa fa-rocket)
        Time boxed?
        ::icon(fa fa-clock)
        Görevler bitince mi?
        ::icon(fa fa-tasks)
    
  Ne gibi aktiviteler?
  ::icon(fa fa-tasks)
    Teknik eğitim / destek / mentorluk?
    ::icon(fa fa-graduation-cap)
    Strateji belirlemeye yönelik çıktılar?
    ::icon(fa fa-bullseye)

  Hangi ortam?
  ::icon(fa fa-globe)
    Google Docs?
    ::icon(fa fa-file-text)
    GitHub ve Markdown?
    ::icon(fab fa-github)

Dönem Kararları

• Oluşum ismi olarak “OpenTR” seçilmiştir.
• Domain olarak “open.foundation” seçilmiştir.
• Oluşumun odak alanları olarak “açık kaynak”, “açık veri”, “açık topluluk” ve “açık işbirliği” seçilmiştir.
• Logo olarak Türk kilim motiflerinden yararlanılarak, https://github.com/OpenTRFoundation/opentr-assets/blob/main/logo/open-tr-logo-01.svg adresindeki logo tasarlanmıştır. Bu logo, 4 farklı renkteki su yolu ile 4 odak alanını temsil etmektedir. Su yolları bilgi akışı ile paylaşımını temsil etmektedir. Ortadaki “bukaǧı” ise birliği ve beraberliği temsil etmektedir.
• Ortam olarak GitHub ve Markdown dokümanları seçilmiştir.
• OpenTR’nin kendisinin stratejisi ve metodolojisi hakkımızda sayfasında belirlenmiştir.
• İçerik lisansı olarak CC BY 4.0 lisansı seçilmiştir.
• İçeriği biçimlendirmek ve göstermek için kullanılan temel kaynak kod için Apache 2.0 lisansı seçilmiştir.

Dönem Raporu

Başlangıç döneminde yayınlanacak bir rapor bulunmamaktadır. Bu dönemde OpenTR’nin ilk adımları atılmıştır.

Türkçe tanıtım sunumu: OpenTR - Tanıtım - 2023 06

7.2 - 2023 yılı 2. Çalışma Dönemi

Bu dönemde OpenTR’nin mevcut teknik altyapısı kullanılarak içerik üretimi ve yayınlanması sağlanacaktır. Çekirdek kadro ile strateji yeniden değerlendirilecek ve ilk belgeler oluşturulacaktır.

Dönem Hedefleri

• Stratejinin çekirdek kadro ile birlikte yeniden değerlendirilmesi
• İlk “geçici” strateji belgelerin oluşturulması
  • Birey başlangıç rehberi
  • Kurum başlangıç rehberi
• Açık kaynak tanıtımı belgeleri
• Düzenli çalışma grubu toplantılarının oluşturulması
• Türkçe sunum hazılanması
• İngilizce özet sunumunun hazırlanması
• Literatür taraması
• Ekosistem analizi için araştırma başlatılması
• Veri toplama ve analiz için kullanılabilecek kaynakların araştırılması
• Anket için çalışma başlatılması

Dönem çalışmalarını GitHub projesinde görebilir ve katkıda bulunabilirsiniz: https://github.com/orgs/OpenTRFoundation/projects/1/views/1

mindmap
OpenTR Başlangıç
  Stratejinin yeniden değerlendirilmesi
  ::icon(fa fa-bullseye)
    Hedef kitle?
    ::icon(fa fa-users)
    Odak alanları?
    ::icon(fa fa-bullseye)
    Çıktılar?
    ::icon(fa fa-tasks)
    Neler kapsam dışı?
    ::icon(fa fa-ban)
    
  İlk belgeler
  ::icon(fa fa-file-text)
    Birey başlangıç rehberi
    ::icon(fa fa-user)
    Kurum başlangıç rehberi
    ::icon(fa fa-building)
    Açık kaynak 101
    ::icon(fa fa-book)
    
  Çalışma grubu toplantısı
  ::icon(fa fa-users)
    Çalışma grubu toplantılarının oluşturulması
    ::icon(fa fa-users)
    
  Sunumlar
  ::icon(fa fa-file-powerpoint)
    Türkçe sunum hazılanması
    ::icon(fa fa-flag)
    İngilizce özet sunumunu hazırlanması
    ::icon(fa fa-flag)
    
  Literatür taraması
  ::icon(fa fa-book)
    Benzer oluşumlar (OpenUK, OSI, CHAOSS, ...)
    ::icon(fa fa-book)
    Rehberlik belgeleri (opensource.guide, opensource.org ...)
    ::icon(fa fa-book)
    Devlet strateji belgeleri (Türkiye, ABD, Britanya, AB, ...)
    ::icon(fa fa-book)
    Türkiye literatürü
    ::icon(fa fa-book)
    Analiz firmaları raporları (Gartner, McKinsey, Deloitte, ...)
    ::icon(fa fa-book)
    
    
  Veri toplama ve analiz için kullanılabilecek kaynakların araştırılması
  ::icon(fa fa-database)
    GitHub
    ::icon(fa fa-database)
    StackOverflow
    ::icon(fa fa-database)
    
  Anket hazırlığı
  ::icon(fa fa-question-circle)
    İçerik
    ::icon(fa fa-question-circle)
    İcra şekli
    ::icon(fa fa-question-circle)
    

Dönem Kararları

• Altuğ Bilgin Altıntaş ve Müge Kocahan OpenTR çekirdek ekibinde gönüllü olarak çalışmaya başlamışlardır.
• Çekirdek kadro ilk toplantısını kapalı olarak gerçekleştirmiştir. Gelecek toplantılar açık olarak gerçekleştirilecektir.
• “Açık veri” odak alanlarından çıkarılmıştır, ancak logo değiştirilmeyecektir.
• İlk strateji ve rehberlik belgeleri Türkiye açık kaynak ekosistemine ait veri olmaksızın hazırlanacaktır.

Dönem Raporu

• Hedeflenen belgelerin tamamı hazırlanamasa da, oldukça kapsamlı bir literatür taraması yapıldı ve açık kaynağa giriş belgeleri hazırlandı.
• “Türkiye’de Açık Kaynağa Katkının Durumu” raporu hazırlandı ve yayınlandı. Bu rapor, Türkiye’de açık kaynak katkısının durumunu ortaya koyan ilk rapordur.
• Raporun hazırlanması için gerekli yazılımlar (OpenTRFoundation/cuttlecat) yazıldı ve workflow oluşturuldu.
• Anket için sosyal medyada küçük denemeler yapıldı.

7.3 - 2024 yılı 1. Çalışma Dönemi

Bu dönemde OpenTR’nin lansmanı yapılacaktır. Ancak, lansmandan önce bazı hazırlıklar yapılması gerekmektedir.

Dönem Hedefleri

• OpenTR’nin lansmanı (konferans, sosyal medya, vs.)
• “Geçici” strateji belgelerin oluşturulması
  • Birey başlangıç rehberi
  • Kurum başlangıç rehberi
• Türkçe sunum hazılanması
• İngilizce özet sunumunun hazırlanması
• Anket için çalışma başlatılması
• “Türkiye’de Açık Kaynağa Katkının Durumu” raporunun iyileştirilmesi
• ATOM Mentorluk Programı’nın JUG Istanbul’dan taşınması

Dönem çalışmalarını GitHub projesinde görebilir ve katkıda bulunabilirsiniz: https://github.com/orgs/OpenTRFoundation/projects/6/views/1

mindmap
OpenTR Lansman Dönemi
  Strateji belgeleri
  ::icon(fa fa-file-text)
    Birey başlangıç rehberi
    ::icon(fa fa-user)
    Kurum başlangıç rehberi
    ::icon(fa fa-building)
    
  Sunumlar
  ::icon(fa fa-file-powerpoint)
    Türkçe sunum hazılanması
    ::icon(fa fa-flag)
    İngilizce özet sunumunu hazırlanması
    ::icon(fa fa-flag)
    Lansman
    ::icon(fa fa-flag)
    
  Anket hazırlığı
  ::icon(fa fa-question-circle)
    İçerik
    ::icon(fa fa-question-circle)
    İcra şekli
    ::icon(fa fa-question-circle)
    
  Rapor
  ::icon(fa fa-file-alt)
      Raporun iyileştirilmesi
      ::icon(fa fa-file-alt)
  
  ATOM Mentorluk Programı
  ::icon(fa fa-graduation-cap)
    JUG Istanbul'dan taşınması için çalışma
    ::icon(fa fa-map-marker)

Dönem Kararları

• JUG Istanbul’dan ATOM Mentorluk Programı’nın taşınması kararı alındı.
• OpenTR Lansmanı’nın Mayıs 2024’te yapılması kararı alındı.
• Strateji belgelerinin geçici olarak (anket yapılmadan) oluşturulması kararı alındı.
• Asenkron mentorluk programı için ileride çalışma başlatılması kararı alındı.

Dönem Raporu

Dönem sonunda yayınlanacaktır.

7.4 - Dönem belge şablonu

---
title: "(Yıl) yılı (N). Çalışma Dönemi"
linkTitle: "(Yıl) (N). Dönem"
weight: 1
description: >
  [(Ay) (Yıl) - (Ay) (Yıl)]
---

## Dönem Özeti

(Hedef/yöntem/plan/çıktı özeti)

GitHub projesi: (GitHub projesi linki)

## Dönem Hedefleri

* (Hedef 1)
* (Hedef 2)

```mermaid
mindmap
(Kavram veya İş)
```

## Dönem Kararları

* (Karar 1)
* (Karar 2)

## Dönem Raporu

(Dönem raporu linki)

## Teşekkür

* (Kişi 1)
* (Kişi 2)